Xuyên Luyện Tử – vị thuốc phá tích trệ, đuổi giun sán, làm sạch hạ tiêu
Có những cơn đau không nằm ở tim – mà âm ỉ dưới bụng, như dây thắt chặt
Một người đau âm nang từng cơn, bụng dưới lâm râm, đại tiện không thông.
Một đứa trẻ bụng to, mặt xanh, ăn không tiêu, hay nghiến răng, đầy hơi.
Một người lớn tuổi bón lâu ngày, đi ngoài phân khô, cảm giác ruột như có vật vướng.
Ấy là khi trường vị tích trệ – khí huyết bế tắc – giun sán sinh cư – hạ tiêu không thông.
Người thầy thuốc chọn Xuyên Luyện Tử, quả khô của cây xoan rừng, vị thuốc có mùi hăng – vị đắng – tính ôn – công phá mạnh, để tán tích, trừ giun, làm sạch ruột, giải phóng tắc nghẽn.
Giai thoại – Cậu bé bụng phình và bài thuốc “quả rừng nấu nước đắng”
Một cậu bé 9 tuổi, bụng phình, mặt xanh, hay kêu đau rốn, giấc ngủ không yên, mồ hôi trộm, ăn nhiều nhưng không lớn.
Bốc thuốc bổ – không đỡ.
Một ông lang rừng nhìn qua là biết:
“Đầy cả bụng giun, tích cũ – phải có quả đắng rừng mới đuổi đi được.”
Ông cho: Xuyên Luyện Tử sao vàng – Trần bì – Hạt cau – Mộc hương – Cam thảo.
Bảy ngày sau – đại tiện ra giun, bụng xẹp, bé ngủ ngon.
Tính vị và công năng – đắng, cay, ôn – tán hàn – tiêu tích – sát trùng – thông tiện – chỉ thống
Xuyên Luyện Tử – vị đắng, cay, tính ôn, quy kinh vị – đại trường – thận.
• Tiêu tích – thông tiện: trị đầy bụng, táo bón, chậm tiêu, đau bụng do khí trệ
• Sát trùng – trừ giun sán: chuyên dùng cho trẻ em tỳ yếu – bụng trướng – có giun kim, giun đũa
• Chỉ thống – hành khí: dùng trong đau âm nang, đau bụng dưới do hàn tích – khí kết
• Giải độc ngoài da – chống viêm: dùng ngoài trị ghẻ lở, mụn nhọt, mẩn ngứa lâu ngày
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế
Xuyên Luyện Tử là quả khô của cây Xoan rừng (Melia azedarach), thu hoạch khi chín vàng, phơi khô, bỏ hạt, lấy vỏ thịt quả.
✔️ Loại tốt:
• Quả hình bầu dục, khô chắc, màu vàng nâu, mùi hăng nhẹ, vị rất đắng nhưng không khé cổ
• Khi sao mùi thơm hắc nhẹ, ruột không lép, không sâu mọt
• Khi sắc nước màu nâu vàng, vị đắng rõ nhưng hậu thanh – tác dụng nhanh vùng bụng dưới
📌 Cách dùng:
• Sao vàng – tán nhỏ – sắc uống hoặc phối hợp
• Phối với Hạt cau – Trần bì – Mộc hương – Cam thảo – Khổ luyện tử – Ngưu bàng tử
• Dùng cho trẻ đầy bụng do giun, người lớn bón lâu ngày, đau bụng do tích trệ
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Xuyên Luyện Tử có mặt trong các toa dân gian:
• Toa trục giun trẻ em: Xuyên Luyện Tử – Hạt cau – Trần bì – Cam thảo
• Toa tiêu tích – hành khí: Xuyên Luyện Tử – Mộc hương – Sa nhân – Sinh khương
• Toa trị đau âm nang – đau bụng dưới: Xuyên Luyện Tử – Hương phụ – Ngũ linh chi – Chỉ xác
Y học hiện đại ghi nhận:
• Chứa azadirachtin, melianone, triterpenoid, alkaloid – có tác dụng
– tẩy giun đũa, giun kim, kháng khuẩn đường ruột
– ức chế co thắt ruột, làm mềm phân
– giảm viêm ngoài da khi dùng nước sắc rửa
Đừng quên…
• Không dùng cho người tỳ vị hư hàn – tiêu chảy – bụng lạnh – phụ nữ có thai
• Không dùng liều cao kéo dài – có thể gây kích thích đường ruột, mệt mỏi
• Khi dùng cho trẻ – nên sao kỹ – phối hợp điều khí – giảm đắng bằng cam thảo hoặc mật ong
Xuyên Luyện Tử – quả rừng đắng giúp ruột sạch, khí thông, đau tiêu tan
Không mềm,
Không dịu,
Chỉ là quả xoan khô nằm trong gùi người đi rừng,
vậy mà trục được cả bụng giun khỏi đứa bé ngủ hay giật mình,
mở được dòng đại tiện cho người già bón lâu,
và giữ lại sự trong sạch cho ruột dưới sau bao ngày đục trệ.
