Trúc Diệp – lá tre mảnh mát lòng phiền, thanh tâm, lợi niệu
Có những cơn bức bối không do nóng bên ngoài – mà từ bên trong tâm không được mát
Một người sốt nhẹ dai dẳng, miệng đắng, khát nhẹ, nôn khan, tiểu ít, lòng phiền khó yên.
Một người khác ốm lâu ngày, không sốt nhưng miệng khô, tâm hồi hộp, tiểu dắt, chất lưỡi đỏ.
Lại có trẻ nhỏ sốt mê man, khóc thét ban đêm, mặt đỏ, không tiểu được – lưỡi khô.
Ấy là lúc tâm nhiệt thịnh, tiểu đạo không thông, khí nghịch lên gây rối tạng phủ.
Người thầy thuốc không dùng vị mạnh – mà lấy một lá tre non, nhẹ như gió sớm, nhưng dẫn thủy – thanh nhiệt – an tâm.
Ấy là Trúc Diệp – mảnh lá làm mát được những tâm trạng đang rối, mở được thủy đạo đang khô.
Giai thoại – Cô bé sốt mê và nắm lá tre ngoài hiên
Một bé gái 5 tuổi, sốt đã 3 ngày, không cao lắm nhưng mê man, khát nước, tiểu ít, nằm rên rỉ.
Mẹ bối rối, chưa kịp đưa đi viện.
Ông ngoại ghé qua – ra sau vườn hái một nắm lá tre non, rửa sạch, nấu với Gạo tẻ và Cam thảo.
Cho bé uống từng thìa – sáng hôm sau, tiểu được, mồ hôi nhẹ, mắt dịu lại.
Ông nói:
“Trúc Diệp – lá nhỏ – nhưng biết dắt tâm về lại, dắt nước về với tiểu.”
Tính vị và công năng – ngọt nhạt, hơi hàn – thanh tâm – trừ phiền – lợi niệu – chỉ nôn
Trúc Diệp – vị ngọt nhạt, tính hơi hàn, quy vào tâm – phế – tiểu trường.
• Thanh tâm – trừ phiền: trị tâm phiền, hồi hộp, mất ngủ nhẹ do nhiệt, người bức bối
• Lợi niệu – thông lâm: dùng khi tiểu ít, tiểu dắt, tiểu nóng, nước tiểu đỏ
• Chỉ nôn – giáng nghịch khí: phối trong các toa nôn khan, buồn nôn do nhiệt nghịch
• Dùng tốt cho trẻ em sốt, người già nhiệt uất, sản phụ sau sinh miệng khô, khát nước
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế
Trúc Diệp là lá tre non của loài Lophatherum gracile, thu hái đầu hè – dùng tươi hoặc phơi khô.
✔️ Loại tốt:
• Lá mỏng, dài, màu xanh nhạt hoặc xanh ngả vàng, mùi thơm nhẹ như lá gạo, không vụn
• Khi nấu nước vàng nhạt trong, vị ngọt mát hậu nhẹ, không đắng
• Không lẫn cỏ khác, không úa đen, không có mốc trắng
📌 Cách dùng:
• Thường dùng tươi hoặc khô nấu nước sắc – kết hợp trong thang hoặc nấu cháo nhẹ
• Phối với Cam thảo, Sinh địa, Mạch môn, Gạo tẻ, Đơn bì, Sinh khương
• Có thể dùng trong các toa thanh tâm – trừ phiền – lợi niệu – thanh phế
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Trúc Diệp có mặt trong các toa nổi tiếng:
• Trúc diệp thạch cao thang – trị sốt âm ỉ, miệng khô, khát nước
• Toa thanh tâm chỉ nôn: Trúc Diệp – Cam thảo – Sinh khương – Gạo tẻ
• Toa thanh nhiệt – lợi tiểu cho trẻ nhỏ: Trúc Diệp – Mạch môn – Đăng tâm – Râu ngô
Y học hiện đại ghi nhận:
• Chứa flavonoid, polysaccharide, saponin, chất chống oxy hóa
• Có tác dụng hạ nhiệt, lợi tiểu, chống viêm nhẹ, điều hòa thần kinh thực vật
• Hỗ trợ điều trị viêm tiết niệu nhẹ, bức rối thần kinh, rối loạn bài tiết ở trẻ em – người già
Đừng quên…
• Không dùng cho người tỳ vị hư hàn – tiêu lỏng kéo dài – lạnh bụng
• Dùng đúng liều – tránh quá nhiều gây lạnh bụng, tiêu phân lỏng
• Trẻ nhỏ nên dùng phối hợp – không dùng đơn độc dài ngày
Trúc Diệp – lá tre nhỏ nhưng biết đưa tâm về chốn an yên
Không sắc,
Không cay,
Chỉ là mảnh lá tre non phơi trong bóng nắng đầu hè,
vậy mà dẫn được khí nghịch xuống, mở lối cho tiểu đạo đang khô,
làm mát tim người phiền não,
và giữ giấc ngủ nhẹ lại sau cơn sốt lặng thầm…
