Trạch Lan – cỏ ven nước rút độc, khu phong, lợi thấp
Có những ngứa ngáy không nằm trên da – mà từ thấp tà dâng lên
Một người nổi mẩn đỏ từng mảng, gãi không ra máu – nhưng gãi mãi không dừng.
Một thiếu phụ khí hư đục, tiểu rắt, bụng dưới nặng, da sạm, lưỡi rêu dày.
Lại có người sau mưa chân sưng tấy, ngứa rát như kim châm, móng tay xạm, người nặng.
Ấy là khi thấp tà – phong độc – uất tích dưới bì, lan đến kinh lạc, thấm vào cả hạ tiêu.
Người thầy thuốc không dùng thuốc mạnh – mà chọn một thứ cỏ mềm mọc ở nơi thấp ẩm, gọi là Trạch Lan, để dẫn thấp ra đường tiểu, giải phong ra biểu, tiêu độc qua mồ hôi.
Giai thoại – Người tiều phu mẩn ngứa quanh năm và bó cỏ từ chân đồi
Một người tiều phu, đi rừng quanh năm, tay chân mẩn ngứa dai dẳng – mỗi lần mưa về là ngứa dữ.
Uống tiêu độc không đỡ, tắm lá cũng không khỏi.
Gặp một cụ lang vùng đầm lầy, cụ hái một bó cỏ tươi – cắt khúc – nấu nước tắm và sắc uống:
“Cỏ này tên Trạch Lan – mọc ven nước – hút thấp giỏi hơn cả trăm vị ngọt đắng.”
Bốn ngày sau – dịu. Hai tuần – da lành, tiểu thông, ngứa không tái.
Tính vị và công năng – cay nhẹ, hơi đắng, mát – khu phong – lợi thấp – tiêu độc
Trạch Lan – vị cay nhẹ, hơi đắng, tính mát, quy kinh phế – bàng quang – can.
• Khu phong – trừ thấp: trị phong ngứa, mề đay, dị ứng thời tiết, sưng đỏ da tay chân
• Lợi thủy – tiêu thũng: dùng khi tiểu tiện ít, tiểu buốt, nước tiểu đục, phù nhẹ, bạch đới đục
• Giải độc – tiêu viêm nhẹ: hỗ trợ trị mụn nhọt, chốc lở, sưng viêm ngoài da, mẩn tạng phủ
💡 Thường dùng cho người có biểu hiện thấp nhiệt – phong tà – da độc, không dùng cho người hư hàn.
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế
Trạch Lan là toàn cây phơi khô của cây Trạch Lan (Elsholtzia splendens) – mọc hoang ở vùng ẩm thấp.
✔️ Loại tốt:
• Thân cỏ xanh xám, mảnh nhỏ, lá nguyên vẹn hoặc hơi vụn, mùi dịu nhẹ, không tanh, không hắc
• Khi sắc nước vàng xanh nhạt, vị mát, không chua, không đắng gắt
• Không có mốc trắng, không trộn đất cát hoặc rễ cỏ khác
📌 Cách dùng:
• Dùng cả thân và lá – sắc nước uống hoặc nấu nước rửa ngoài vùng da tổn thương
• Phối với Thổ phục linh – Kim ngân hoa – Ké đầu ngựa – Hạ khô thảo trong các toa tiêu độc – trừ thấp
• Có thể dùng tươi giã đắp ngoài vùng sưng ngứa – hoặc nấu ngâm chân, rửa vùng kín
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Trạch Lan có mặt trong các toa:
• Toa trị ngứa mẩn ngoài da: Trạch Lan – Ké đầu ngựa – Kinh giới – Thổ phục linh
• Toa tiêu độc lợi niệu: Trạch Lan – Mã đề – Râu ngô – Cam thảo đất – Xa tiền tử
• Toa trị bạch đới đục – thấp hạ tiêu: Trạch Lan – Ích mẫu – Bạch truật – Trạch tả
Y học hiện đại ghi nhận:
• Chứa tinh dầu, flavonoid, tanin, chất chống oxy hóa tự nhiên
• Có tác dụng kháng khuẩn, lợi tiểu nhẹ, tiêu viêm, chống dị ứng, chống nấm da
• Hỗ trợ điều trị viêm da cơ địa, viêm âm đạo nhẹ, viêm bàng quang, tiểu đục
Đừng quên…
• Không dùng cho người tỳ vị hư hàn, lạnh bụng, tiêu lỏng kéo dài
• Không dùng liên tục quá dài ngày – dễ làm hao khí nếu không có thấp thực
• Phụ nữ có thai nên thận trọng khi dùng – đặc biệt ở thể hàn
Trạch Lan – cỏ mọc nơi thấp, mà giúp da hết ngứa, nước tiểu sạch trong
Không cao,
Không đẹp,
Chỉ là thân cỏ mọc ven đồi ẩm mốc,
vậy mà giúp da người đang sưng đỏ được lặng lại,
giúp hạ tiêu bớt nặng, đường tiểu được khơi,
và giải đi những phong tà uất tắc đang âm thầm khiến người khó chịu.
