Thuyền Thoái – xác nhẹ như gió, mà khơi mở được kinh khí bị bế tắc
Có những chứng bệnh không nằm ở da – mà do phong nhiệt bị giữ lại ở biểu
Một đứa trẻ lên sởi, ban chưa mọc, người sốt âm ỉ, bứt rứt, khóc ngằn ngặt.
Một người lớn sau cảm mạo, mắt đỏ, họng rát, không nói được, mất tiếng.
Một em bé co giật nhẹ, gân tay giật run sau sốt, mồ hôi trộm, giấc ngủ chập chờn.
Ấy là lúc phong tà chưa ra hết, biểu bị bế, khí uất ở phế, hoặc can phong gây động kinh lạc.
Người thầy thuốc không dùng thuốc tả – cũng không bổ, mà chọn một lớp xác ve bỏ lại – nhẹ như lá rơi – nhưng đi sâu vào phế khiếu, làm mát biểu, khơi đường thần.
Đó là Thuyền Thoái (Trung Thối) – xác ve khô, không còn sinh khí – nhưng lại có thể giúp người khác tìm lại sự thông suốt.
Giai thoại – Em bé phát ban không nổi và nắm xác ve của người thầy thuốc già
Một bé trai hai tuổi, sốt cao hai ngày, người nóng như lửa nhưng ban không mọc – da sần sùi, khó thở, mắt đỏ – lưỡi khô.
Gia đình lo lắng, người bảo đắp mướp đắng, người cho uống nước dâu – không tiến triển.
Một ông lang già ghé qua, không đo, không bắt mạch lâu, chỉ hỏi:
“Ban chưa ra – tà còn giữ. Khai biểu là được.”
Ông lấy trong tay nắm Thuyền Thoái – Cúc hoa – Bạc hà – Kinh giới – Cam thảo, sắc nhẹ cho bé uống.
Hôm sau ban mọc dần, bé đỡ sốt, ngủ sâu.
Bà mẹ rưng rưng bảo:
“Chỉ là xác ve mà cứu được con tôi. Không ngờ, cái nhẹ nhất – lại làm việc nặng nhất.”
Tính vị và công năng – mặn, ngọt, hơi hàn – tán phong – thanh nhiệt – giải độc – trấn kinh – thông khiếu
Thuyền Thoái – vị mặn, hơi ngọt, tính hàn, quy vào phế – can.
• Tán phong – thanh nhiệt: trị phong nhiệt phát ban không mọc, sởi, sốt nhẹ dai dẳng, cảm mạo kèm viêm họng
• Thông khiếu – trấn kinh: dùng trong co giật sau sốt, uốn ván nhẹ, trẻ em động kinh nhẹ, thần hoảng bất an
• Giải độc – tiêu viêm: hỗ trợ trị mụn nhọt, viêm họng, mất tiếng, khàn giọng sau viêm thanh quản
• Trị ngứa, mẩn da do dị ứng, phong nhiệt hoặc thời tiết
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế
Thuyền Thoái là xác ve sầu (Cryptotympana pustulata) bỏ lại sau khi lột xác, thường được thu nhặt vào mùa hè.
✔️ Loại tốt:
• Màu nâu sáng hoặc nâu hổ phách, cánh còn nguyên, thân nguyên vẹn, không vụn
• Nhẹ, khô, giòn, không có mùi mốc hay hôi
• Khi đốt có mùi thơm nhẹ, tê đầu lưỡi, không tro đen nhiều
📌 Cách dùng:
• Thường tán bột mịn để pha uống, hoặc nấu thang sắc phối cùng Bạc hà – Cúc hoa – Kinh giới
• Có thể làm hoàn nhỏ, hoặc dùng trong các bài thanh nhiệt giải độc nhẹ
• Với trẻ nhỏ – nên dùng dạng sắc loãng hoặc phối trong cháo thuốc
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Thuyền Thoái có mặt trong các toa nổi tiếng:
• Toa trị ban sởi chưa mọc: Thuyền Thoái – Bạc hà – Kinh giới – Cam thảo – Cúc hoa
• Toa trị mất tiếng – khản cổ: Thuyền Thoái – Trúc diệp – Bán hạ chế – Xuyên bối mẫu
• Toa trấn kinh sau sốt – dị ứng – co giật nhẹ: Thuyền Thoái – Câu đằng – Long cốt – Sinh mẫu lệ
Y học hiện đại ghi nhận:
• Chứa chitin, các acid amin, muối khoáng, hoạt chất chống dị ứng
• Có tác dụng giảm viêm, giảm co thắt, kháng histamin nhẹ, điều hòa thần kinh thực vật
• Hỗ trợ điều trị viêm họng – viêm thanh quản – dị ứng – co giật trẻ em
Đừng quên…
• Không dùng cho người hư hàn, cảm lạnh, mồ hôi nhiều không sốt
• Không nên dùng quá liều hoặc lâu ngày – tính hàn dễ gây lạnh tỳ vị
• Với trẻ nhỏ – nên dùng theo chỉ định, phối hợp điều hòa âm dương, tránh dùng đơn độc
Thuyền Thoái – cái xác ve tưởng bỏ, mà vẫn còn hơi thở cho người bế tắc
Không còn kêu,
Không còn sống,
Chỉ là lớp vỏ ve bỏ lại sau mùa hè ve hát,
vậy mà làm tan được phong nhiệt bị giữ trong da,
làm dịu được cổ họng khản tiếng,
và giữ lại nhịp thở đều cho những đứa trẻ đang co giật trong cơn sốt âm thầm…
