Thạch Xương Bồ – rễ thơm chín đốt giúp thần tỉnh, khí thông, giấc yên
Có những người không ốm – nhưng đầu lúc nào cũng nặng như mây thấp,
ngực đầy nhẹ, ăn không ngon, dễ buồn nôn, hay quên, ngủ mộng mị – thức dậy như chưa từng được nghỉ.
Có người bị tai biến, méo miệng, nói đớ, thần trí không ổn, khí huyết như tụm vào một góc, chẳng chịu lưu hành.
Ấy là khi tỳ khí trệ, đàm hãm thanh khiếu, thần bất an – mà thuốc bổ không phát huy được.
Không cần nhân sâm – cũng không cần thuốc an thần hóa học.
Người thầy thuốc chỉ cần một rễ cây mọc trên đá – uốn lượn thành từng đốt như mình rồng, thơm – mà bén, nhẹ – mà đi sâu vào khiếu bế.
Ấy là Thạch Xương Bồ (Bắc) – hay còn gọi là Cửu Tiết Xương Bồ.
Giai thoại – Người học trò mất trí nhớ và bài trà thơm từ rễ uốn cong
Một học trò giỏi, sau cơn cảm phong hàn, bỗng hóa ngẩn ngơ:
quên chữ, quên người, ngủ nhiều mà mệt, mộng nhiều mà u sầu.
Thầy dạy không dùng thuốc bổ não, chỉ sao Thạch Xương Bồ Cửu Tiết với Viễn chí – Phục thần – Cam thảo, hãm làm trà mỗi sáng.
Bảy ngày – lời lẽ rõ ràng hơn. Hai mươi ngày – trí nhớ về, tâm thần an.
Thầy nói:
“Rễ có chín đốt – vì nối được những phần thần trí tưởng như đã đứt gãy.”
Tính vị và công năng – cay, ấm – khai khiếu – hóa đàm – an thần – kiện tỳ – trục thấp
Thạch Xương Bồ (Cửu Tiết) – vị cay, tính ấm, quy vào tâm – tỳ – vị, có công năng:
. Khai khiếu – hóa đàm – tỉnh thần: dùng trong thần chí hôn mê, đàm mê tâm khiếu, hay quên, nói mơ, ngủ mộng mị.
. Kiện vị – hành khí: trị ăn kém, đầy bụng, nôn ói, tỳ khí uất.
. Trừ phong thấp – thông kinh: dùng cho người đau đầu do phong hàn, đau mình mẩy co cứng sau tai biến.
Đây là vị thuốc vừa thông khiếu trên, vừa kiện khí trung tiêu, rất quý với những người bị đàm mê tâm thần, tai biến nhẹ, hậu COVID thần chí suy yếu.
Cách chọn thuốc tốt và phương pháp bào chế – thân rễ uốn cong nhiều đốt, thơm cay nhẹ, sắc vàng ngà
Thạch Xương Bồ Bắc là thân rễ khô của cây mọc trên núi đá – Cửu Tiết Xương Bồ (Rhizoma Acori tatarinowii), loại tốt:
• Rễ uốn cong như thân sâu, chín khúc, màu vàng nâu hoặc vàng xám, có vân lồi lõm rõ.
• Bẻ ra thơm dịu, cay nhẹ đầu lưỡi – không hôi, không mốc.
• Khi sắc nước vàng nhạt, thơm dịu – uống vào có cảm giác khai vị, sáng đầu.
• Cách dùng:
• Sao thơm tán bột dùng trong các toa hoàn trị hay quên, mộng mị.
• Sắc chung với Phục thần – Viễn chí – Long nhãn – Cam thảo trị mất ngủ thể tỳ đàm.
• Ngâm rượu trị đau đầu – phong thấp – lạnh gáy do khí uất.
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Thạch Xương Bồ Bắc có mặt trong nhiều bài thuốc cổ phương:
• An thần thang – phối Cửu tiết xương bồ – Viễn chí – Phục thần – Toan táo nhân trị mất ngủ, lo âu, tâm hư.
• Khai khiếu hoàn – phối Thạch xương bồ – Xạ hương – Băng phiến – Trúc nhự trị bất tỉnh, hôn mê phong đàm.
• Toa kiện tỳ – hóa đàm – sáng thần dùng cho trẻ chậm nói, người già hay quên, đầu nặng.
Y học hiện đại xác nhận Thạch Xương Bồ chứa:
tinh dầu, asarone, flavonoid, chất chống oxy hóa, có tác dụng:
• Chống viêm thần kinh, cải thiện trí nhớ, hỗ trợ tuần hoàn não.
• Kích thích tiêu hóa, giảm lo âu, an thần nhẹ, ổn định thần kinh.
Đừng quên…
. Không dùng cho người âm hư hỏa vượng – có triệu chứng nhiệt rõ, táo bón, đỏ lưỡi.
. Dùng đúng liều – quá nhiều có thể gây khô miệng, kích thích thần kinh nhẹ.
. Nên phối hợp với Cam thảo hoặc Sinh địa nếu dùng kéo dài để bảo hộ huyết âm.
Thạch Xương Bồ – rễ uốn mềm mà nối liền phần thần chí rối loạn
Không lớn,
Không rực rỡ,
Chỉ là rễ thơm mọc trên đá, ngoằn ngoèo như lòng người rối,
vậy mà biết thông, biết gỡ, biết dẫn khí trở về,
giữ cho tâm khỏi trôi, thần khỏi tán,
và trí nhớ – dẫu lạc – cũng có nơi để quay lại.
