Thạch Hộc – thân lan mọc trên đá nuôi lại dòng âm dịch đang hao mòn
Có những người gầy khô – miệng đắng – người nóng nhẹ vào chiều,
không sốt cao, nhưng luôn thấy phiền táo, bứt rứt, khô miệng, chán ăn – đêm ra mồ hôi nhẹ,
hoặc vừa khỏi bệnh, thấy mắt mỏi – da khô – bụng khát – ngủ không yên.
Ấy là lúc âm dịch đã hao, tân không sinh – mà khí chưa đủ mạnh để hồi phục.
Không thể dùng thuốc ôn – sẽ cháy thêm, cũng không thể dùng thuốc âm nặng – dễ sinh đầy trệ.
Người thầy thuốc chọn một vị vừa nhẹ vừa mát – nhưng đủ để làm dịu mọi dòng nhiệt âm thầm:
chính là Thạch Hộc – thân lan mọc trên đá, hút sương sớm để chưng cất thành tân dịch cho người hao tổn.
Giai thoại – Người già sống thọ và cọng lan mọc trên đá
Chuyện kể rằng ở vùng núi đá phía Nam, có ông già sống khỏe tới ngoài tám mươi, da hồng, râu đen, mắt sáng.
Hỏi ra thì không dùng thuốc bổ, không uống nhân sâm, chỉ sáng hái vài cọng Thạch Hộc nấu nước uống thay trà.
Người đời ngạc nhiên, ông cười:
“Không cần gốc rễ lớn – chỉ cần một cọng lan nhỏ mọc trên đá – là đủ để thanh tâm, sáng mắt, mát gan – nhẹ lòng.”
Tính vị và công năng – ngọt, tính hàn – dưỡng âm – sinh tân – thanh nhiệt – ích vị
Thạch Hộc – vị ngọt, tính hàn, quy vào vị – phế – thận, có công năng:
. Dưỡng âm – sinh tân dịch: dùng trong miệng khô, họng rát, âm hư nội nhiệt, đổ mồ hôi trộm.
. Thanh nhiệt – làm mát huyết: trị nóng âm ỉ trong người, sau sốt, viêm nhẹ niêm mạc.
. Ích vị – hỗ trợ tiêu hóa nhẹ: dùng cho người ăn kém, khô bụng sau bệnh nhiệt dài ngày.
. Sáng mắt – nhẹ người: dùng lâu giúp tinh thần minh mẫn, người thanh thoát.
Cách chọn thuốc tốt và phương pháp bào chế – thân mềm dai, màu vàng nhạt, thơm mát dịu, không giòn vụn
Thạch Hộc là thân cây lan đá – loài Dendrobium officinale hoặc Dendrobium nobile mọc trên đá rêu cao sơn, loại tốt:
• Thân mảnh, mềm dai, xoắn nhẹ, màu vàng nhạt hoặc ánh xanh, thơm nhẹ.
• Khi ngâm mềm ra có độ nhớt nhẹ, vị mát ngọt, không đắng – không tanh.
• Loại kém thường khô giòn, không có nhớt – mùi hôi nhẹ, hoặc lẫn gỗ mục.
• Cách dùng:
• Sắc riêng hoặc nấu như trà uống – phối với Mạch môn, Sinh địa, Ngọc trúc.
• Tán bột hòa mật làm hoàn nhỏ dùng lâu ngày dưỡng âm nhẹ.
• Nấu cháo hoặc ngậm tươi (với loại tươi – cao cấp) cho người yếu sau bệnh.
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Thạch Hộc có mặt trong nhiều bài thuốc dưỡng âm – ích tân nổi tiếng:
• Nhị địa thang gia Thạch Hộc – Mạch môn: dùng sau sốt kéo dài, âm hư, môi đỏ, miệng khô.
• Toa an thần dưỡng âm – phối Thạch Hộc – Viễn chí – Long nhãn – Phục thần cho người nóng trong – khó ngủ.
• Trà thanh tâm dưỡng huyết – Thạch Hộc – Cúc hoa – Cam thảo – Sinh địa.
Y học hiện đại cho biết: chứa polysaccharid, dendrobine, alcaloid, flavonoid, có tác dụng:
• Chống oxy hóa, bảo vệ gan, tăng sinh tân dịch, ổn định đường huyết nhẹ.
• Giảm căng thẳng thần kinh, cải thiện trí nhớ, tăng sức đề kháng tự nhiên.
Đừng quên…
. Không dùng cho người tỳ hư tiêu chảy, dương hư lạnh bụng – dễ sinh sôi bụng.
. Dùng phối hợp với vị bổ khí hoặc kiện tỳ nếu người hư yếu toàn thân.
. Loại cao cấp như Thạch Hộc Hoàng Thảo có thể dùng lâu dài như trà dưỡng sinh.
Thạch Hộc – cọng lan mềm mọc giữa đá cứng, làm dịu lửa trong người đã hao
Không dày,
Không nặng,
Chỉ là cọng lan gầy gò mọc trên rêu đá,
mà có thể sinh tân – nhuận huyết – làm sáng tâm mắt,
cho người mỏi mệt được nhẹ lại,
cho người khô kiệt tìm lại một giọt tân dịch dịu dàng trong cổ họng…
