Tạo Giác – quả bồ kết khô mở thông khiếu ngăn ngừa đàm trệ
Có những cơn bệnh đến bất ngờ như một đám mây đen:
đột ngột hôn mê, mồm méo, co giật, hoặc những người bị đàm tắc ở họng – không nói được – thở khò khè,
lại có người mưng mủ – sưng độc – mà mạch đã trì, mặt đã nhợt, khí uất không thông.
Ấy là lúc khiếu trên bị bế, đàm ngưng khí trệ – mủ độc đã sâu.
Lúc này, thầy thuốc không dùng thuốc bổ, cũng không kịp đợi sắc thang,
mà cần một vị mạnh tay nhưng trúng đích – chính là Tạo Giác, quả bồ kết khô – nhỏ mà có sức khai thông sinh tử.
Giai thoại – Người trúng phong và chiếc quả khô giã nhỏ
Có người đàn ông trúng phong ngoài ruộng, ngã vật – miệng méo, răng cắn chặt, không nói được.
Người vợ cuống cuồng, gặp một thầy thuốc già, ông chỉ giã một quả Tạo Giác, rắc vào mũi người bệnh.
Vài phút sau, người chảy nước mắt, hắt hơi liên tục, rồi dần tỉnh lại.
Ông thầy nói:
“Phải thông khiếu trước khi dưỡng khí. Mũi là cổng – mở được rồi thì khí thần mới trở về.”
Tính vị và công năng – cay, mặn, ấm – khai khiếu – tiêu đàm – trục mủ – tiêu thũng
Tạo Giác – vị cay mặn, tính ấm, quy kinh phế – đại tràng, có các công năng:
. Khai khiếu – thông mũi – tỉnh thần: dùng trong trúng phong, hôn mê, co giật, bế khiếu – cắn răng – đàm ngưng gây ngạt.
. Hóa đàm – tiêu thũng – thông phế: dùng cho khò khè, đàm đặc – mủ sâu trong phế quản, cổ họng.
. Trục mủ – giải độc: dùng ngoài trị nhọt độc, sưng đau, viêm mủ – mụn nhọt lâu ngày không vỡ.
. Thông đại tiện: khi táo bón do tích nhiệt – kết trệ không đi được.
Cách chọn thuốc tốt và phương pháp bào chế – quả khô nâu sẫm, không sâu, có hạt chắc, thơm hăng
Tạo Giác là quả khô của cây bồ kết (Gleditsia sinensis), loại tốt:
• Quả dài 5–8cm, màu nâu đen hoặc nâu sẫm, chắc tay, có 2–4 hạt bên trong.
• Mùi thơm hắc đặc trưng, khi bẻ có tơ mịn bên trong, hạt cứng đều.
• Không nên dùng loại quá khô vụn, bị mọt hoặc có mùi lạ.
• Dùng bằng cách:
• Nghiền bột – dùng xông mũi, rắc mũi – trị trúng phong bế khiếu.
• Sắc lấy nước rửa vết thương mưng mủ – sưng độc.
• Đốt tồn tính hoặc sao vàng để dùng phối các bài tiêu thũng – trừ đàm – thông phế.
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Tạo Giác xuất hiện trong nhiều bài thuốc nổi tiếng:
• Bài Tạo Giác tán – phối Xuyên khung – Bạch chỉ – Cam thảo trị hôn mê – đàm bế – đột quỵ.
• Bài xông trị ho đàm – dùng Tạo Giác – Trầm hương – Tế tân – Bạc hà, xông mũi khi ngạt, viêm mũi, cảm phong hàn.
• Bài bôi ngoài nhọt độc – phối Tạo Giác – Hoàng bá – Sinh địa – Huyết kiệt trị viêm da mưng mủ.
Y học hiện đại xác nhận: Tạo Giác chứa saponin, flavonoid, acid hữu cơ, có tác dụng:
• Kích thích đường hô hấp – gây hắt hơi – thông phế khí – long đàm mạnh.
• Kháng khuẩn – kháng viêm – giảm mủ, kích thích lưu thông huyết dịch ngoại vi.
Đừng quên…
. Không dùng cho người có thai – dễ gây co bóp dạ con.
. Không dùng cho người suy nhược nặng – huyết hư phong nội.
. Tránh dùng liều cao – có thể gây kích ứng mạnh đường hô hấp.
Tạo Giác – quả khô nhỏ mở lối cho hơi thở trở về
Không mềm mại,
Không dịu dàng,
Chỉ là một quả khô – già đi theo gió,
mà có thể đánh thức thần trí đang trôi đi,
làm bật tung cánh cổng khiếu đã đóng,
và kéo lại hơi thở vốn tưởng đã không còn tìm được đường về.
