Sa Uyển Tử – hạt nhỏ giữ tinh, sáng mắt, dưỡng gốc tạng thận
Có những người sinh lực yếu mà không rõ vì sao –
đêm ngủ hay mộng mị, tinh tiết sớm, mắt mờ, lưng mỏi gối chùn,
có người da sạm, tóc khô, tinh thần bạc nhược, bước đi mất lực…
Ấy là khi thận khí đã hư – tinh huyết rỉ rả rời khỏi tạng mà người không hay,
không thể lấy thuốc bổ khí, cũng chưa nên dùng thuốc mạnh hành huyết,
mà phải nhẹ nhàng bổ thận – cố tinh – dẫn tinh về tạng, dẫn hỏa quy nguyên.
Khi ấy, người thầy thuốc thường chọn một nắm hạt nâu nhỏ – Sa Uyển Tử,
một vị thuốc âm thầm ôm giữ nguyên khí – dưỡng tủy – làm sáng mắt, vững tinh.
Giai thoại – Người thư sinh mỏi mắt và hạt thuốc giữ gốc tinh khí
Một chàng thư sinh ngày đêm đọc sách, mắt mỏi, đầu choáng, tinh tiết sớm, người héo như lúa khô.
Mắt mờ từng chữ, thân mỏi như ngồi trong bóng nước.
Một đạo sĩ tặng cho anh túi hạt nhỏ nâu, mùi nhẹ thơm như vừng rang,
kèm lời dặn:
“Dưỡng gốc, giữ tinh, thì khí mới lên mắt, mắt mới sáng, chí mới tròn.”
Anh dùng mỗi ngày, sắc cùng Kỷ tử, Thục địa, Sơn dược,
ba tháng sau, không chỉ mắt sáng lại, mà giấc ngủ yên, tinh lực hồi phục.
Từ đó, Sa Uyển Tử được anh gìn giữ như một báu vật – không phô trương nhưng nuôi gốc rất sâu.
Tính vị và công năng – ngọt, bình, bổ thận – cố tinh – dưỡng can – minh mục
Sa Uyển Tử – vị ngọt, tính bình, quy vào thận – can, có các công năng chính:
. Bổ thận – cố tinh: dùng trong di tinh, mộng tinh, hoạt tinh, tiểu tiện nhiều, suy nhược sinh dục.
. Dưỡng can – minh mục: trị mắt mờ do can huyết hư, mắt khô mỏi vì làm việc nhiều.
. Bổ tinh – ích tủy – kiện khí: dùng cho người yếu mỏi, suy nhược, khí lực suy giảm, trẻ em chậm phát triển.
So với Thỏ ty tử, Sa Uyển Tử nhẹ hơn, ít ôn nhiệt hơn, thích hợp với người âm dương đều hư, người cao tuổi, hoặc dùng lâu ngày để dưỡng gốc.
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế – hạt nhỏ mịn, thơm dịu như vừng già
Sa Uyển Tử là hạt chín phơi khô của cây cùng họ với Thỏ ty tử, thường gọi là Thỏ ty tử hoang. Loại tốt có:
• Hạt nhỏ li ti, nâu sậm ánh đỏ – nâu đen, mặt nhẵn, khô ráo, không lép.
• Mùi thơm dịu như hạt vừng già – khi sao lên thì dậy mùi rõ, không khét.
• Khi nhai có vị béo ngậy nhẹ – hậu ngọt, không có mùi lạ hay vị chát.
• Thường dùng bằng cách:
• Sao vàng thơm – tán mịn, phối cùng Thục địa – Kỷ tử – Sơn thù để bổ thận tàng tinh.
• Có thể sắc uống hoặc làm hoàn thuốc dưỡng sinh.
• Không dùng sống – dễ gây khó tiêu, giảm hiệu lực thuốc.
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Sa Uyển Tử được dùng trong nhiều phương thuốc bổ gốc:
• Sa uyển hoàn – phối Thục địa, Sơn dược, Kỷ tử, Đỗ trọng – dùng trong tinh suy – lưng mỏi – người yếu mệt sau bệnh dài.
• Dưỡng can minh mục tán – gia Sa Uyển Tử, dùng cho mắt mờ, thị lực yếu do can huyết hư.
• Có mặt trong bài thuốc sinh tinh – dưỡng thận – hỗ trợ sinh sản tự nhiên ở nam giới yếu khí huyết.
Y học hiện đại cho biết: chứa acid béo không bão hòa, protein, flavonoid, có tác dụng:
• Chống oxy hóa – bảo vệ tế bào thần kinh, hỗ trợ tinh hoàn và tuyến yên.
• Tăng số lượng – chất lượng tinh trùng, bảo vệ gan – sáng mắt.
Đừng quên…
. Không dùng cho người can hỏa vượng, tiểu tiện vàng, táo bón nhiệt.
. Không phối cùng các thuốc quá ôn nhiệt – dễ gây uất khí nếu không đúng thể.
. Dùng lâu ngày cần phối hợp dẫn thuốc – tránh dùng đơn độc quá lâu mà không điều chỉnh thể tạng.
Sa Uyển Tử – hạt nhỏ mà giữ được cả khí tinh, đôi mắt, và gốc mệnh của con người
Không rực rỡ,
Không mạnh liệt,
Chỉ là hạt nhỏ âm thầm,
mà giữ cho đôi mắt không mờ,
cho tinh không hao rỉ,
và cho sự sống chảy êm dưới từng bước mỏi của người đã yếu…
