Phòng Phong – rễ thuốc như gió lành, đuổi tà khí mà chẳng làm hại người
Có những ngày, người ta thấy ê ẩm toàn thân, đầu hơi nặng, mắt mờ mỏi, lưng gáy lạnh mà không sốt…
Hoặc có khi tứ chi tê bì, gió thổi qua cũng đau buốt như kim châm.
Ấy là lúc phong tà nhập biểu, hoặc phong thấp ẩn sâu trong kinh lạc.
Người thầy thuốc lúc đó không cần dùng đến thuốc bổ, cũng chẳng phải đại tả – mà chỉ cần một thứ rễ nhẹ mà thơm, ấm mà không cay, đi đến đâu là gió độc lui tới đó. Ấy là Phòng Phong – một ngọn gió lành từ lòng đất.
Giai thoại – Người cày ruộng đau đầu và bó rễ thơm trong gùi người thầy thuốc
Một người nông dân cày ruộng, mỗi khi sáng sớm dậy là đầu đau như có ai đè, gáy lạnh, tay chân cứng. Đi khám không ra bệnh, uống thuốc bổ không thấy hiệu quả.
Một người thầy thuốc đi ngang, nhìn thấy tướng mạo ấy liền nói:
“Anh không yếu – chỉ là có một luồng gió độc bị nhốt trong người.”
Ông lấy ra một bó rễ nhỏ màu nâu sẫm, thơm nhẹ, tán bột rồi sắc với Kinh giới, Bạch chỉ, Tế tân, cho uống 3 ngày.
Ngày thứ tư, người nông dân đi ra đồng sớm mà không thấy đầu đau nữa. Nhìn mảnh ruộng xanh, anh lẩm bẩm:
“Lần đầu tiên thấy gió mát mà không nhức đầu…”
Tính vị và công năng – cay ngọt, ấm, tán phong, trừ thấp, chỉ thống, giải biểu
Phòng Phong – vị cay ngọt, tính ôn, quy vào phế – can – bàng quang. Là vị thuốc giải biểu phong hàn – khu phong trừ thấp – chỉ thống – chống co giật nhẹ.
. Khi cảm phong hàn: sốt nhẹ, nhức đầu, sợ gió – phối Kinh giới, Tế tân, Bạch chỉ để tán phong – giải biểu.
. Khi đau đầu, đau lưng, đau khớp do phong thấp: phối Độc hoạt, Tang ký sinh, Ngưu tất, Khương hoạt để khu phong – trừ thấp – chỉ thống.
. Khi trẻ em co giật nhẹ do phong nội – phối Câu đằng, Bạch thược, Thiên ma để trấn kinh – tức phong.
. Có trong các bài thuốc cổ như Cửu vị khương hoạt thang, Quyên tý thang, Tiểu tục mệnh thang.
Phòng Phong không mạnh như Độc hoạt, không sắc như Tế tân – nhưng lại mềm mại và dung hòa, giúp gió tà ra mà không làm tổn thương chính khí.
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế – rễ thơm phải còn hồn gió
Phòng Phong là rễ khô của cây Phòng Phong, loại tốt có:
• Thân rễ cong, hình trụ dài, màu nâu đất hoặc nâu vàng, có vân dọc, rỗng nhẹ.
• Mùi thơm dịu, khi bẻ có tơ dai, bột mịn – vị hơi ngọt, cay nhẹ ở cuống họng.
• Bên trong đặc, không mục, không có mùi ẩm, không bị mọt.
• Có thể tán bột, sắc thang hoặc làm hoàn tễ.
• Nên sao sơ qua để tăng tính hành khí – trừ thấp nếu dùng cho bệnh phong thấp.
• Không nên nấu quá lâu – dược tính thơm dễ bốc hơi.
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Phòng Phong có mặt trong nhiều phương danh:
• Cửu vị khương hoạt thang – trị cảm mạo phong hàn.
• Quyên tý thang – trị đau khớp do phong hàn thấp.
• Tiểu tục mệnh thang – trị hư lao, mỏi mệt, phong thấp.
• Tiêu dao tán gia Phòng Phong – dùng cho phụ nữ khí uất gây đau đầu, mệt mỏi.
Y học hiện đại phát hiện: chứa chromone, coumarin, tinh dầu, có tác dụng giãn mạch, kháng viêm, giảm đau, chống co thắt cơ trơn, điều hòa thần kinh – thích hợp trong đau đầu vận mạch, phong tê thấp, cảm lạnh.
Đừng quên…
. Người âm hư, có sốt về chiều, ra mồ hôi trộm, nóng trong – không nên dùng lâu, vì Phòng Phong tính ôn có thể làm hao tân dịch.
. Không dùng trong cảm nhiệt, hoặc khi phong tà đã vào lý, gây mạch phù khẩn kèm táo bón – vì lúc này cần thuốc thanh nhiệt, không phải tán phong.
. Dùng vừa đủ – lạm dụng dễ gây khô miệng, chóng mặt.
Phòng Phong – rễ thơm tỏa ra như gió mát, xua đi tà khí mà không xô lệch chính khí
Không sắc bén, không bạo lực,
Chỉ là một làn gió thoảng qua kinh lạc,
đẩy lùi uất khí, mở lại dòng lưu thông,
rồi lặng lẽ rút đi…
như một người khách thầm biết lúc nào nên về.
