Mộc Tặc – cỏ đuôi ngựa nhẹ như gió, lặng lẽ làm sáng mắt và thanh thân
Trong những bờ suối, bãi cỏ ẩm, có một loài cây nhỏ bé, thân đốt như ống tre, đầu tua như đuôi ngựa, mọc sát đất, chẳng ai để ý. Ấy vậy mà người xưa lại hái về, phơi khô, sắc uống làm thuốc sáng mắt, lợi tiểu, tiêu viêm, giải độc. Vị thuốc ấy tên là Mộc Tặc – chẳng cầu kỳ, chẳng rực rỡ, chỉ lặng lẽ đi vào những góc âm ỉ mà gột sạch những ẩn nhiệt, thủy thấp, đục khí.
Không mạnh bạo như vị quân trong thuốc, không nồng như tân dược, Mộc Tặc như cánh tay của người thầy dịu dàng – nâng mí mắt sưng viêm, đưa khí trọc rời đi, cho thân thể lại nhẹ và sáng.
Giai thoại: Bà lão mờ mắt vì gan hỏa và nắm cỏ mềm của người lương y già
Có bà cụ sống bên bờ suối, tuổi cao, mắt mờ dần, hay đau đầu, tiểu vàng, người nóng âm ỉ. Con cháu đưa đi nhiều nơi, uống thuốc bổ mắt mà không đỡ. Một ông lang quê cười hiền:
“Không phải mắt yếu, mà gan đang bốc hỏa, thận không sinh thủy – cỏ Mộc Tặc mới là lời nhẹ cho đôi mắt ấy.”
Ông bốc thuốc gồm Mộc Tặc, Cúc hoa, Sinh địa, Trạch tả, sắc nhẹ như trà, cho bà uống mỗi chiều. Một tháng sau, bà thấy mắt sáng hơn, người nhẹ, tiểu thông, không còn bức bối. Ông chỉ nói:
“Có cỏ nhỏ dưới chân, đủ làm trong lại ánh nhìn đã phủ mờ.”
Tính vị và công năng – cay nhẹ mà thanh, ngọt mát mà lợi, làm sáng mắt – tiêu thủy – giải độc
Mộc Tặc có vị ngọt nhạt, tính mát, quy vào can – phế – bàng quang, là vị thuốc thanh nhiệt lợi thủy, minh mục tiêu viêm, làm sạch thấp trọc từ gan và thận.
. Khi mắt đỏ, sưng đau, chảy ghèn, nhìn mờ do phong nhiệt – can hỏa uất, Mộc Tặc phối với Cúc hoa, Hạ khô thảo, Sinh địa giúp minh mục – tả hỏa – thanh can.
. Với các chứng tiểu tiện khó, phù nhẹ, người nóng âm ỉ, dùng Mộc Tặc cùng Trạch tả, Xa tiền tử để lợi niệu – tiêu thủy – giải độc âm thầm.
. Trong các bài thuốc dưỡng nhan, sáng mắt, dưỡng huyết nhẹ nhàng, Mộc Tặc được phối cùng Kỷ tử, Cúc hoa, Cỏ nhọ nồi, dùng lâu ngày an lành.
. Ngoài ra, Mộc Tặc còn giúp tiêu viêm ở tai mắt, trị nhẹ viêm kết mạc, viêm bàng quang thể nhẹ.
Mộc Tặc không phải thuốc “đánh”, mà là thuốc “lau” – như tay áo lau bụi cửa sổ, như mưa làm trong nước hồ, như gió mát cho đám mây mắt đục.
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế – như chọn sợi đuôi ngựa mềm giữ lại nắng ban trưa
Mộc Tặc tốt là thân nhỏ đều, khô giòn, màu vàng xanh, không mốc, không vụn nát. Khi sắc có mùi thơm nhẹ, vị mát ngọt lửng lơ nơi cổ họng là đạt.
Cách dùng:
. Sắc uống như trà thanh nhiệt: phối cúc hoa, hạ khô thảo trị mắt đỏ, gan nhiệt.
. Dùng trong bài thuốc lợi tiểu – tiêu viêm: phối trạch tả, mã đề, xa tiền.
. Tán bột phối kỷ tử – thục địa: dùng lâu ngày sáng mắt, dưỡng can thận.
. Nấu nước rửa mắt nhẹ: dùng khi viêm kết mạc, đau mắt đỏ nhẹ.
Lương y luôn dặn: Mộc Tặc dùng đúng lúc thì trong mắt, mát gan, sạch thận – dùng sai thể thì lại hao khí vì lợi tiểu quá đà.
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Trong dân gian, Mộc Tặc còn được gọi là cỏ tháp bút, thường hái vào mùa hạ, phơi khô, dùng làm thuốc sáng mắt, tiêu viêm bàng quang.
Một số nghiên cứu hiện đại ghi nhận chiết xuất Mộc Tặc có tác dụng lợi tiểu, kháng viêm nhẹ, hỗ trợ điều trị viêm nhiễm đường tiểu, giúp tăng tiết dịch mắt.
Ở Nhật và Hàn Quốc, Mộc Tặc còn được dùng làm trà dưỡng mắt, thanh can, bán trong các cửa hàng thảo dược truyền thống.
Đừng quên…
. Không dùng cho người tỳ hư tiêu chảy, huyết áp thấp, thể hàn.
. Dùng dài ngày nên phối dưỡng âm, tránh hao khí.
. Không dùng khi đang viêm cấp do hàn – cần phân biệt kỹ.
Mộc Tặc – cỏ đuôi ngựa làm sạch đôi mắt, gột rửa những bức bối không lời
Không đắng, không gắt,
Mộc Tặc là lời thì thầm của cỏ,
Lau đôi mắt mỏi,
Giải những cặn lặng trong gan,
Cho ánh nhìn trong lại,
Cho lòng cũng dịu như nước đầu nguồn.
