Kim Anh Tử – trái chín giữ tinh, thu liễm nhẹ nhàng những rò rỉ âm thầm của cơ thể

Không phải thuốc nào cũng để chữa đau – có những vị, như Kim Anh Tử, là để giữ lấy phần quý trong người – không để rỉ ra theo dòng nước tiểu, mồ hôi, tinh khí – như giữ ngọc không để rơi.

Kim Anh Tử – là một quả nhỏ thôi – màu đỏ chín, vỏ nhăn nhẹ, nhưng bên trong lại là sức mạnh liễm tàng – làm se kín chỗ hư thoát – để người thôi phải mỏi mệt vì mất tinh, tiêu chảy mãi, ra mồ hôi trộm giữa đêm.

Giai thoại – người nông phu gầy yếu và giỏ quả rừng mà vợ hái về

Anh nông phu gầy yếu, mất ngủ, đổ mồ hôi ban đêm, đi ngoài lỏng kéo dài, tinh khí yếu – chẳng còn sức mà làm ruộng.
Vợ anh đi rừng, hái được loại quả nhỏ, chín đỏ, đem sao vàng sắc uống mỗi ngày.

Vài tuần sau, anh ăn ngon, ngủ yên, không còn đi lỏng, thân thể ấm lại, vững vàng.
Người ta hỏi tên quả, chị chỉ cười:
“Kim Anh Tử – trái vàng giữ điều âm thầm, là bạn của người yếu mà chẳng cần lời to tiếng lớn.”

Nguồn gốc của vị thuốc

Kim Anh Tử (金樱子) là quả chín phơi khô của cây Kim anh (Rosa laevigata hoặc Rosa roxburghii), thuộc họ Hoa hồng (Rosaceae).
Cây mọc hoang ở các vùng núi – dạng thân leo, quả hình bầu dục, khi chín chuyển màu đỏ cam – được hái về khi sắp chín, phơi khô cả quả hoặc bổ đôi – thường dùng sao vàng.

Dân gian gọi là “quả giữ tinh” – bởi khả năng liễm tàng – sáp cố – dưỡng thận – dưỡng âm – giúp người thôi bị mất điều quý.

Thành phần – chát nhẹ mà sâu, ngọt nhẹ mà giữ, là trái cây của liễm tàng – cố tinh – cầm tả – liễm hãn – làm đầy lại phần âm khí bị rò rỉ

Kim Anh Tử (6 – 15g) – vị chua sáp, tính bình – quy kinh Thận – Bàng quang – Đại trường.
Chứa:
• Tannin – se niêm mạc – giảm tiết – chống tiêu chảy.
• Vitamin C, axit hữu cơ, flavonoid – tăng sức bền thành mạch – dưỡng âm.
• Các chất chống oxy hóa, kháng viêm – giúp phục hồi niêm mạc tạng phủ.

Thích hợp với người: di tinh – mộng tinh – hoạt tinh – tiểu són – tiểu đục – tiêu chảy mãn tính – mồ hôi trộm – thể hư nhược – người cao tuổi yếu khí.

Công dụng – sáp tinh – cố thận – chỉ tả – sáp niệu – liễm hãn – dưỡng âm – là vị thuốc giữ chặt điều âm thầm không nên mất đi

Ứng dụng trong:

• Di tinh – mộng tinh – hoạt tinh – yếu sinh lý.
• Tiểu són, tiểu nhiều lần, tiểu đục – đặc biệt ở người già, người thận yếu.
• Tiêu chảy kéo dài, phân lỏng, rối loạn đại tiện do tỳ thận hư hàn.
• Ra mồ hôi trộm – ra mồ hôi không kiểm soát.
• Âm hư – dương suy – hay hồi hộp, nóng trong, người yếu khí.

Một số bài thuốc nổi bật:

• Thận khí hoàn gia Kim Anh Tử – cố tinh – bổ thận – tăng cường sinh lực.
• Tứ thần thang gia Kim Anh Tử – trị tiêu chảy mãn do tỳ thận hư.
• Kim Anh Tử phối Long cốt, Mẫu lệ – trị mồ hôi trộm – tâm phiền – hồi hộp.
• Kim Anh Tử phối Kỷ tử, Thỏ ty tử, Tang phiêu tiêu – dưỡng tinh – sinh lực.

Cách lựa chọn dược liệu và bào chế

Kim Anh Tử – trái của loài tường vi gai dại, mọc ven rừng núi đá, đến độ thu chín thì đỏ au, căng mọng như những giọt nắng cuối mùa. Để làm thuốc, phải chọn quả vừa chín tới, không dập nát, vỏ sậm mà óng, bên trong hạt chắc, nhân vàng ươm – bởi chỉ khi ấy khí vị mới thật sự đầy đủ.

Sau khi thu hái, quả được bổ đôi, bỏ hạt hoặc để nguyên tùy mục đích dùng, rồi đem phơi khô nhẹ nhàng dưới nắng sớm. Một số nơi cầu kỳ hơn còn sao qua với thán hỏa hoặc rượu, để tăng khả năng thu liễm, chỉ tả và cố tinh. Mỗi lát Kim Anh Tử sau khi bào chế khéo léo sẽ dẻo quánh, thơm dịu, hơi chua – mang vị của sự giữ gìn, của cái gì đó chắt chiu và khép lại, như một bàn tay níu giữ những điều sắp vụt tan

Bên cạnh những gì chúng ta đã biết thì…

… Kim Anh Tử là vị thuốc dùng để “giữ lại những điều đã mất” – không chỉ tinh dịch, mà còn là khí, là tạng, là thần sắc âm dương.

• Sao vàng hạ thổ giúp điều hòa tính chát – dễ tiêu hóa – tăng hiệu quả cố sáp.
• Không dùng khi người đang bị bí tiểu, đại tiện táo, hoặc thấp nhiệt ứ trệ.
• Không phối cùng các thuốc đại bổ sinh dương quá mạnh, dễ gây “bế tà”.

Gia giảm tùy thể bệnh:

• Nếu di tinh – mộng tinh: phối thỏ ty tử, phục linh, liên tu nhục.
• Nếu tiểu són – tiểu đục: phối ích trí nhân, phúc bồn tử, tang phiêu tiêu.
• Nếu tiêu chảy kéo dài: phối sơn thù, bổ cốt chỉ, khiếm thực, liên nhục.
• Nếu ra mồ hôi trộm – tim hồi hộp: phối long cốt, mẫu lệ, viễn chí.

Đừng quên:

• Là trái – nhưng là trái của sự liễm tàng.
• Là thuốc giữ – nên không dùng khi cần thông – tiêu – phát tán.
• Là bạn của những người muốn được gìn giữ – trong những điều khó nói bằng lời.

Kim Anh Tử – quả đỏ nhỏ như trái tim, vị thuốc biết giữ tinh – giữ tạng – giữ cả sự vẹn nguyên của cơ thể khi đã mỏi mệt vì hư tổn

Không cao sang – không kỳ lạ – Kim Anh Tử chỉ là một trái nhỏ ven rừng –
Nhưng ai đã từng mất tinh, đi tả kéo dài, mồ hôi trộm triền miên – mới hiểu hết sự quý giá của một vị thuốc giữ điều âm thầm.

“Quả đỏ – hình tim nhỏ,
Chát nhẹ – mà sâu xa.
Giữ tinh – người thôi mỏi,
Giữ lặng – điều trôi qua…”