Kê Nội Kim – lớp màng mỏng trong dạ dày, mở lối tiêu hóa, làm nhẹ những bữa ăn nặng nề

Có những thứ rất nhỏ, rất mảnh – đến mức người đời hay bỏ qua, không để ý.
Kê Nội Kim là như thế – chỉ là màng trong của mề gà, mỏng như cánh ve, vàng như giấy lụa.
Nhưng khi được lấy ra, rửa sạch, phơi khô, tán bột – lại trở thành vị thuốc có thể giải tích – tiêu thực – kiện tỳ – hóa đàm – làm tan sỏi – trị cam tích – giúp trẻ nhỏ ăn ngon – giúp người già tiêu hóa lại yên bình.

Giai thoại – bé trai bụng trướng ăn kém và bột vàng của bà ngoại

Đứa bé ấy, bụng trướng to, ăn không tiêu, hay nôn trớ, mặt xanh xao.
Mẹ dắt đi khắp nơi không khỏi, chỉ đến khi bà ngoại giã cho ít bột vàng từ “màng mề gà” đem tán, hòa với mật ong, cho uống mỗi ngày.

Chỉ vài hôm sau, bé bú ngoan, bụng xẹp, da hồng trở lại.
Bà chỉ cười:
“Kê Nội Kim – không quý vì đẹp – mà quý vì làm tan cái tích lâu ngày trong bụng đứa nhỏ.”

Nguồn gốc của vị thuốc

Kê Nội Kim (雞內金) là màng màu vàng trong dạ dày gà – phơi khô, tán bột, dùng làm thuốc.
Thu hái khi giết gà, lấy màng trong, rửa sạch, lột ra – phơi âm can, có thể sao vàng để tăng hiệu lực tiêu thực.
Là vị thuốc được ghi trong nhiều sách cổ – “Bổ dược cho tỳ – tiêu tích cho vị – hóa sỏi – cố tinh – trừ phiền man.”

Thành phần – nhẹ như tơ, vàng như giấy, nhưng mạnh trong năng lực tiêu hóa, tiêu tích, tán sỏi, kiện tỳ – là vị thuốc bé nhỏ nhưng dọn sạch mọi bế tắc âm ỉ trong tiêu hóa và tiết niệu

Kê Nội Kim (3 – 9g) – vị ngọt, tính bình – quy kinh Tỳ – Vị – Tiểu trường – Bàng quang.
Chứa:
• Protease – enzym tiêu hóa protein – giúp kiện tỳ tiêu thực.
• Axit hữu cơ – giúp tăng tiết dịch tiêu hóa – tiêu tích – giảm sỏi tiết niệu – sỏi mật.
• Vi chất và enzyme – hỗ trợ phân giải mỡ, bột, thức ăn khó tiêu.

Thích hợp với người: ăn không tiêu – đầy bụng – trẻ nhỏ cam tích – nôn trớ – tỳ vị hư yếu – tiểu đục – sỏi đường tiểu – tinh khí yếu – di tinh – hoạt tinh.

Công dụng – tiêu thực – hóa tích – kiện tỳ – tán sỏi – cố tinh – chỉ tả – là vị thuốc gọn nhẹ nhưng dọn sạch những bế tắc trong đường ăn – đường tiểu – và cả khí tinh bị thoát lạc

Ứng dụng trong:
• Ăn không tiêu – chậm tiêu – đầy bụng – khó tiêu thức ăn béo – đạm.
• Trẻ nhỏ bụng to – biếng ăn – hay tiêu lỏng – cam tích lâu ngày.
• Tiểu đục – tiểu cặn – sỏi thận – sỏi tiết niệu – sỏi mật.
• Di tinh – mộng tinh – hoạt tinh – tinh khí không cố giữ được.
• Tiêu chảy kéo dài – phân sống do tỳ yếu.

Một số bài thuốc tiêu biểu:
• Kê nội kim + Thần khúc + Mạch nha + Sơn tra – trị ăn không tiêu.
• Kê nội kim + Kim tiền thảo + Hải kim sa – trị sỏi thận, tiểu buốt.
• Kê nội kim tán bột uống mỗi sáng – phòng tích trệ sau bữa ăn nhiều đạm.
• Kê nội kim + Liên nhục + Ích trí nhân – trị di tinh, hoạt tinh.

Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế

Kê Nội Kim là lớp màng mỏng màu vàng nằm phía trong mề gà – nơi trực tiếp tiếp xúc với thức ăn, nên người xưa tin rằng nó có khả năng giúp tiêu thực, hóa tích, phá ngạnh, hành đờm kết lại trong cơ thể. Khi chọn làm thuốc, người thầy thuốc tìm loại khô vàng đều, mỏng nhẹ, không vụn, không đen sạm. Mùi thơm nhẹ, không tanh hôi, không có vị mốc là dấu hiệu của loại đã được chế biến cẩn thận, bảo quản đúng cách.

Sau khi tách ra từ mề gà, lớp màng này được rửa sạch, phơi khô hoàn toàn, rồi có thể sao vàng để làm dịu tính, đồng thời tăng khả năng tiêu tích. Một số phương pháp cổ truyền còn tán thành bột, phối trong các bài thuốc trị đầy bụng, khó tiêu, sỏi tiết niệu, trẻ em cam tích lâu ngày. Khi phối cùng Sơn tra, Thần khúc, Mạch nha… Kê Nội Kim giúp mở đường cho dược khí, tiêu thực mà không tổn khí âm.

Chế biến Kê Nội Kim là công việc cần đôi tay kiên nhẫn – vì phần màng quá mỏng, dễ rách, dễ mất màu, dễ hỏng nếu không được làm đúng cách. Người thầy thuốc, khi cầm nó trong tay, cũng như đang nắm một tờ giấy viết lời giải uẩn kết trong cơ thể – nhẹ tênh, nhưng có thể làm tan được cả những lớp tích tụ lâu ngày.

Bên cạnh những gì chúng ta đã biết thì…

… Kê Nội Kim là vị thuốc gần như không ai nghĩ tới – nhưng lại làm được rất nhiều việc khó – từ tiêu hóa đến tiết niệu – từ trẻ nhỏ đến người già – từ tích trệ đến tinh khí suy.

• Dùng sống (không sao): công hiệu tiêu thực mạnh.
• Dùng sao vàng: giúp kiện tỳ – dịu tỳ vị yếu.
• Tán bột mịn uống trực tiếp là cách dùng tiện lợi và hiệu quả nhất.

Gia giảm tùy thể bệnh:

• Nếu ăn không tiêu, bụng trướng: phối thần khúc, mạch nha, trần bì.
• Nếu trẻ nhỏ cam tích, nôn trớ: phối bạch truật, cam thảo đất, mạch nha.
• Nếu sỏi tiết niệu: phối kim tiền thảo, xa tiền tử, hoạt thạch.
• Nếu di tinh, hoạt tinh: phối liên nhục, khiếm thực, thỏ ty tử.

Đừng quên:

• Không dùng liều cao dài ngày – tránh làm hao dịch.
• Cần tẩy sạch mùi tanh kỹ lưỡng trước khi chế biến.
• Không dùng cho người đang tiêu chảy do lạnh bụng, hư hàn.

Kê Nội Kim – mảnh màng trong bé nhỏ, vị thuốc khiêm nhường nhưng làm nhẹ bao tử, thông đường tiểu, cố giữ tinh khí, làm sáng bụng của cả trẻ em lẫn người già

Không rực rỡ như sâm, không thơm như quế –
Kê Nội Kim chỉ là mảnh vàng mỏng trong mề gà,
Nhưng ai từng ăn không tiêu, trẻ khó nuốt, người tiểu đục, tinh suy – mới hiểu hết sự quý của một điều nhỏ thấm sâu.

“Mỏng như tờ giấy cũ,
Nhẹ – nhưng làm ấm lòng.
Tiêu tích – cho bụng khỏe,
Cố tinh – chẳng hề mong…”