Ích Trí Nhân – viên ngọc nhỏ nuôi dưỡng trí nhớ và niềm tin
Giữa vô vàn hạt khô thô ráp trong kho tàng thuốc Nam, có một loại hạt nhỏ, đen bóng như viên ngọc, hình dáng bình thường nhưng bên trong lại cất giữ một công dụng vô giá: bổ thận – ích trí – an thần – kiện tỳ. Người làm thuốc gọi đó là Ích Trí Nhân, hay còn gọi là hạt Ích Trí, một vị thuốc giúp người hay quên nhớ lại được, giúp người hay mệt hồi phục, giúp người già thấy rõ tâm trí của mình.
Không như Nhân Sâm, không giống Viễn Chí, Ích Trí Nhân không đưa khí vọt lên mà đưa khí lắng lại, giữ tinh, làm chậm những tan rã thầm lặng trong trí nhớ, trong sự rối loạn tinh thần.
Giai thoại: Bài thuốc giữ trí nhớ từ một ông đồ già quên mất cả tên mình
Tương truyền, ở vùng Sơn Tây, có một ông đồ già nổi tiếng chữ đẹp, thơ hay, nhưng khi về già thì trí nhớ phai dần. Một ngày kia, ông viết một bức thư rồi lặng người, quên mất người nhận, quên cả tên mình. Con cháu lo lắng, bèn mời thầy thuốc giỏi trong vùng đến.
Thầy xem xét, cười hiền, rồi kê một bài thuốc gồm Ích Trí Nhân, Viễn Chí, Thục Địa, Nhục Dung, nói rằng: “Muốn nhớ lại điều xưa, phải giữ được gốc thận. Thận chủ trí, tâm chủ thần, tỳ chủ ý. Ba tạng cùng vững, trí mới không tán.”
Uống được hơn tháng, ông đồ đã nhớ lại vần thơ cũ, dạy học trò, cười vang như ngày nào. Từ đó, Ích Trí Nhân được truyền nhau là vị thuốc níu giữ trí nhớ, hồi phục ý chí cho người đã từng mệt mỏi, phân tán thần trí.
Tính vị và công năng – cay ấm mà an thần, giữ tinh mà sinh trí
Ích Trí Nhân có vị cay, tính ấm, quy vào tỳ, thận và tâm, là vị thuốc kiện tỳ, ôn thận, cố tinh, an thần, ích trí – thường dùng trong các chứng hay quên, đãng trí, mộng tinh, tiểu tiện nhiều lần, tỳ thận hư yếu.
. Trong bài Ích Trí Nhân hoàn, thường dùng để chữa di tinh, hoạt tinh, đái dầm ở người già và trẻ nhỏ, hạt này phối hợp cùng Viễn Chí, Long Cốt, Mẫu Lệ để giữ tinh khí, an thần.
. Khi phối với Viễn Chí và Phục Thần, Ích Trí Nhân giúp bổ tâm an thần, tăng cường trí nhớ, làm nhẹ đầu, sáng ý, ngủ sâu.
. Với những người tỳ khí yếu gây tiêu chảy mãn tính, ăn kém, trí lực sa sút, có thể dùng Ích Trí Nhân cùng Bạch truật, Cam thảo, Nhân sâm để kiện tỳ, nâng khí, cải thiện tiêu hóa và tinh thần.
. Một số thầy thuốc còn dùng Ích Trí Nhân trong hội chứng Parkinson, suy giảm trí nhớ, rối loạn thần kinh thực vật – giúp cải thiện tinh thần mà không gây mệt.
Điều đặc biệt là Ích Trí Nhân không chỉ an thần mà còn sinh khí, không chỉ cố tinh mà còn thông minh – một vị thuốc như hạt giống của sự ổn định nội tâm và minh mẫn lâu dài.
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế – như chọn hạt giống quý gieo vào trí nhớ
Muốn chọn Ích Trí Nhân tốt, hãy tìm những hạt to đều, đen bóng, không mốc, không lép, có mùi thơm nhẹ, khi bẻ ra có nhân chắc, không bở bục. Loại mọc ở vùng núi đá cao, ít đất ẩm thường có dược tính mạnh hơn.
Người làm thuốc thường chế biến vị này như sau:
. Sao vàng hoặc sao với muối nhẹ: giúp tăng tác dụng bổ thận, dẫn thuốc vào thận.
. Tẩm mật rồi sấy khô: dùng trong các bài thuốc an thần, dưỡng tâm, giúp dễ uống và giảm tính kích ứng nhẹ.
. Tán nhỏ làm hoàn: kết hợp cùng Viễn Chí, Phục Thần, Long Nhãn để làm bài thuốc “an tâm ích trí.”
. Ngâm rượu: uống mỗi ngày một chén nhỏ, giúp tinh lực mạnh, đầu óc sáng, tránh mệt mỏi do lao lực lâu ngày.
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Trong các y thư cổ, Ích Trí Nhân được xem là “vị thuốc của người trí nhớ dần phai”, có thể giúp phục hồi sau những cơn mệt trí, suy thần, hay mất ngủ lâu ngày.
Ít người biết, vị thuốc này cũng được dùng để hỗ trợ người bị di tinh do mộng nhiều, khí không giữ nổi huyết, vì nó giữ tinh – đồng thời giữ cả thần, cả trí.
Ở một số nơi, người ta trộn Ích Trí Nhân với lá vông nem, táo nhân, viễn chí – tạo ra bài trà an thần dùng cho người già khó ngủ, ngủ không sâu, hay quên.
Đừng quên…
. Không dùng Ích Trí Nhân cho người đang có thực nhiệt, âm hư hỏa vượng, miệng khô, lưỡi đỏ, mạch nhanh – vì tính ôn dễ làm nặng hơn.
. Không dùng khi có viêm nhiễm cấp tính, vì vị này có xu hướng “thu liễm” – không lợi cho việc tống độc.
. Dùng dài ngày cần phối với các vị dưỡng âm, tránh làm hao tân dịch, khô táo.
Ích Trí Nhân – hạt thuốc nhỏ giữ lấy tinh thần và ánh sáng trong trí nhớ
Một hạt đen nhỏ như ngọc,
Ẩn trong mình là dòng ký ức chưa từng rời bỏ,
Là bàn tay níu lại thần trí người đang phai mờ,
Là hơi ấm ngọt ngào trong đêm dài đãng trí.
