Huyền Hồ Sách – vị thuốc mở đường cho khí huyết bị uất kết
Có những cơn đau không phải vì gió lạnh,
Mà vì huyết không thông – đi sai đường, đến nhầm chỗ.
Có những tháng ngày kinh nguyệt đến muộn, ít, rối, hay đau…
Mà không cần vị thuốc nào quá mạnh – chỉ cần một hạt nhỏ, mềm như lời thì thầm của đất: Huyền Hồ Sách.
Giai thoại – Người thiếu nữ “mất kinh” và lời dặn: hãy dùng hạt, đừng dùng dao
Nàng gái trẻ gầy yếu, kinh nguyệt đã ba tháng không tới.
Bụng dưới căng tức, sắc mặt nhợt nhạt, môi khô, dễ xúc động.
Thầy thuốc không cho nàng Đào nhân, cũng chẳng kê Hồng hoa, chỉ đặt vào tay nàng một túi hạt nhỏ màu vàng nâu:
– “Cứ nghĩ như đang đánh thức một dòng suối ngủ quên…”
Ba tuần sau, kinh nguyệt trở lại – không vội vàng, không ồ ạt.
Cơn đau bụng cũng không còn, chỉ còn giấc ngủ dài và sắc mặt hồng nhẹ.
Người ta hỏi thầy:
– “Vì sao dùng hạt này?”
Ông chỉ mỉm cười:
– “Vì nó mở cửa, chứ không phá cổng.”
Tính vị và công năng – Bổ mà thông, hoạt mà không phá
Huyền Hồ Sách là hạt của một loài thảo mộc thuộc họ thuốc phiện, hình tròn, nhỏ, màu vàng nghệ hoặc vàng nâu tươi, có mùi thơm nhẹ, vị cay đắng dịu, tính ôn. Dược liệu quy vào kinh Can và Tâm bào lạc, giúp hoạt huyết – bổ huyết – điều kinh – chỉ thống mà không gây hao tổn.
Vị thuốc này bổ huyết sinh kinh, hoạt huyết mà không bạo, nhẹ nhàng mà vẫn khơi được dòng huyết ứ. Rất phù hợp cho những người thể hư, huyết kém, tỳ yếu, cần khơi huyết nhưng không chịu được các vị thuốc quá mạnh.
Thường dùng trong các trường hợp:
• Kinh nguyệt không đều, chậm kinh, kinh ra ít
• Đau bụng kinh, bế kinh do huyết trệ
• Huyết hư sau sinh, sau sảy thai
• Đau tức ngực, vùng hông sườn, đau đầu do huyết uất
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế
Hạt Huyền Hồ Sách tốt có màu vàng nghệ tươi hoặc nâu sáng, hình tròn đều, khô ráo, bóng nhẹ, không lẫn vỏ vụn hay hạt lép. Khi ngửi kỹ, mùi như hạt khô cất trong chum gốm, ngọt nhẹ, cay ấm, thanh thoát.
Sau thu hoạch, hạt được phơi trong bóng râm, sao thơm để kích hoạt khí vị, hoặc tán bột dùng trong hoàn tán. Một số nơi tẩm rượu nhẹ rồi sao nóng, giúp tăng khả năng hành huyết – trị thống kinh.
Chế biến Huyền Hồ Sách không cầu kỳ, nhưng lại đòi hỏi sự tinh tế và lặng lẽ. Sao quá tay – hạt khét, khí hao; để sống dùng bừa – dễ làm động huyết. Người thầy thuốc giỏi, chỉ cần gõ nhẹ là huyết đã biết đường.
Bên cạnh những gì ta đã biết thì…
Rất ít ai để ý rằng Huyền Hồ Sách luôn âm thầm xuất hiện sau Đương Quy và Xuyên Khung trong các bài thuốc bổ huyết. Nhưng chính nó lại là “người mở cửa” cho dòng huyết được đi đúng hướng.
• Phối Đương Quy – Ích mẫu – Ngưu tất: điều kinh, sinh huyết
• Phối Hồng hoa – Trạch lan – Tô mộc: trị bế kinh, đau bụng sau sinh
• Phối Bạch thược – Cam thảo: vừa điều khí, vừa nhu huyết
Nó còn xuất hiện trong nhiều phương trị u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung, giúp hành huyết, giảm đau, cải thiện thần sắc nếu dùng đều và đúng thời.
Đừng quên…
• Phụ nữ có thai, người đang chảy máu không rõ nguyên nhân nên kiêng dùng
• Người thể hư hàn cần phối thuốc ôn tỳ, kiện khí
• Không dùng cùng Lê Lô, Ô đầu chưa chế – tránh phản tác
• Dùng tốt sau kỳ kinh, sau sinh, hoặc lúc huyết ứ chưa tan hết
Huyền Hồ Sách – hạt nhỏ làm dịu những cơn đau không ai thấy
Không cần phải phá,
Không cần gắt gao,
Chỉ là một hạt nhỏ,
Mà khiến huyết biết tự tìm đường.
Huyết uất không vang tiếng,
Chỉ thở dài nơi đáy bụng âm u.
Một hạt nhỏ, màu đất,
Lặng lẽ – mà làm ấm cả đường kinh.
