A Ngùy – Nhựa cứng từ thân gỗ, Hương trầm giữa lòng thiền.

Có những vị thuốc không mềm, không ngọt, không ấm – mà lại tỏa ra một thứ hương rất khác: hương thiền, hương tỉnh lặng. Ấy là A ngùy – từng cục nhựa cứng như đá, trong veo như mật ong đông đặc, được gom lại từ vết thương trên thân cây già phương xa.

Trong kho dược cổ truyền, A ngùy không nổi bật giữa những vị bổ âm dưỡng huyết, nhưng lại lặng lẽ đứng trong nhóm thuốc thơm hóa trọc – khai khiếu – hành khí – giảm đau, như một khối tĩnh lặng giữa những cơn gió hỗn độn của tạng phủ.

Giai thoại kể rằng…

Ở một ngôi chùa cổ vùng Ấn Độ, có cây cổ thụ từng chảy nhựa mỗi độ giao mùa. Nhà sư thường gom lại, đem hong khô, đập nhỏ thành cục, rồi dùng đốt trong các lễ thiền. Hương thơm không xộc lên, mà tỏa nhẹ – thấm sâu – len vào từng hơi thở, khiến người thiền như nhẹ bổng, tâm trí trống rỗng. Vị nhựa đó, được đem sang phương Đông – gọi tên là A ngùy.

Nguồn gốc

A ngùy là nhựa kết tinh từ thân cây Commiphora opobalsamum hoặc một số loài Boswellia mọc tại Ấn Độ, Tây Á. Nhựa sau khi rỉ ra từ vết thương cây sẽ đông cứng thành cục, có màu nâu hổ phách – vàng sậm, thơm nhẹ, dễ vỡ. Y thư cổ xếp A ngùy vào nhóm hương dược, vị cay, tính ôn, quy vào can – tâm – tỳ.

Thành phần – như đá thơm vỡ giữa bàn tay

A ngùy là hỗn hợp các tinh dầu – nhựa – chất bay hơi, có tính kháng viêm, hoạt huyết, thông kinh lạc, khai khiếu. Khi tán nhỏ, dễ tan trong rượu hoặc dầu, thường được dùng ngoài để xoa bóp, hoặc dùng trong với liều rất nhỏ để khai khiếu – giảm đau.

Công dụng

A ngùy thường được dùng trong:
– Thuốc xoa bóp giảm đau, nhất là đau khớp, đau cơ, đau thần kinh.
– Thuốc hoàn, tán khai khiếu: phối với xạ hương, an tức hương, nhũ hương… trong các bài như Cửu khiếu thần y hoàn, giúp tỉnh thần – hoạt huyết – hành khí.
– Có thể dùng trong một số phương thuốc an thần – điều khí – tiêu tích trệ, do tính thơm, ôn, hoạt của nó.

Trong các bài thuốc, A ngùy đóng vai trò dẫn hương, phá khí trệ, như một cánh cửa mở ra khi tạng phủ bế tắc, đau đớn hoặc mê loạn.

Bên cạnh những gì đã biết thì…

– A ngùy tốt nhất là loại nhựa cứng, khô, màu trong – có ánh vàng hổ phách, mùi thơm thanh nhẹ, khi nghiền ra không bám tay, đốt lên có mùi dịu không khét.
– Có thể ngâm rượu, hoặc tán bột dùng phối hợp – nhưng luôn với liều cực nhỏ (0,1g – 0,3g/lần), vì tính hoạt mạnh.
– Dân gian còn dùng A ngùy xông phòng, tẩy uế, hỗ trợ định thần – giống như trầm nhưng nhẹ hơn, ít khói hơn.

Thận trọng khi dùng:
– Không dùng cho người âm hư hỏa vượng, đang sốt cao, cơ địa nhiệt, hoặc phụ nữ có thai.
– Dùng kéo dài có thể gây kích thích hô hấp, khó chịu ở dạ dày.

_ A ngùy là hương tĩnh, không dành cho tất cả mọi người, nhưng nếu biết dùng – sẽ thấy tâm an trong hương, khí thông trong tĩnh, đau giảm trong một hơi thở sâu. Hãy dùng vị này như người lặng lẽ nghe chuông thiền – không vội, không nhiều, và luôn giữ lòng tỉnh thức.

A Ngùy như hương trầm còn lại sau một buổi tĩnh tọa

Có những vị thuốc không để uống, không để sắc… mà để hít thở – cảm nhận – sống chậm lại một chút.
A ngùy – là mùi hương của thiền, của tỉnh, của tĩnh giữa cơn đau.

“Cục nhựa nhỏ – gió chẳng lay,
Mà thơm ngấm tận lòng tay chạm vào.
Đâu là thuốc? – Đâu là thiền?
Một giọt nhựa – dịu hồn nghiêng cuối ngày.”