Toàn Yết – chiếc kìm độc mở lối cho kinh lạc tắc nghẽn
Có những chứng co rút không do lạnh – mà do phong đã nhập quá sâu
Một em bé bị sốt cao, sau đó chân tay co giật từng đợt, thần sắc hoảng hốt, mắt đảo liên tục.
Một người lớn sau tai biến, nửa người tê bì, không đau – nhưng không điều khiển được.
Một thiếu nữ đột nhiên méo miệng, mắt nhắm không kín – bác sĩ chẩn đoán liệt dây thần kinh số VII.
Đó là khi phong tà nhập lý – làm tắc kinh lạc, gây nên co rút – run giật – bán thân bất toại.
Người thầy thuốc không bổ – không tả – mà dùng một vị thuốc độc mà tinh, cay mà sâu, giúp trừ phong – khai lạc – trấn kinh.
Ấy là Toàn Yết – bọ cạp toàn thân chế khô, một trong những dược liệu đặc biệt nhất của Đông y.
Giai thoại – Người học trò liệt mặt và con bọ cạp phơi khô trong tay thầy thuốc
Một cậu học trò vùng quê, sáng dậy bỗng méo miệng, mắt nhắm không kín, nói chuyện vướng, ăn uống khó khăn.
Gia đình hoảng sợ, tưởng trúng gió nặng.
Gặp một lương y già, ông nhìn rồi bảo:
“Đây là phong nhập cân – phải khai kinh lạc – không phải dùng thuốc bổ.”
“Có một con bọ cạp khô – nhưng biết gỡ lối thần kinh.”
Ông cho Toàn Yết – Khương hoạt – Tế tân – Bạch chỉ – Thiên ma, sắc uống – phối châm cứu.
Mười ngày – miệng dần hết méo, mắt nhắm kín, tinh thần phục hồi.
Tính vị và công năng – cay, mặn, ôn – tức phong – trấn kinh – giải độc – thông lạc
Toàn Yết – vị cay, mặn, tính ấm, quy vào can – can kinh lạc.
• Tức phong – trấn kinh: trị kinh giật ở trẻ, co cứng sau sốt, uốn ván, thần kinh kích thích
• Khai khiếu – thông lạc: dùng trong liệt mặt, bán thân bất toại, nói khó, thần kinh yếu liệt
• Giải độc tiêu viêm: hỗ trợ mụn độc, lở loét, sưng đau do độc tà ngấm sâu
• Có thể dẫn dược vào kinh can, khai thông đường khí tắc nghẽn lâu ngày
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế
Toàn Yết là bọ cạp khô toàn thân (Buthus martensii), đã được sơ chế kỹ (loại bỏ độc tố thô).
✔️ Loại tốt:
• Cơ thể nguyên vẹn, màu nâu sẫm hoặc nâu đen, càng và đuôi rõ, không vụn vỡ
• Mùi thơm nhẹ, không tanh, không mốc – khi đốt có khói thơm nhẹ, tro trắng
• Không lẫn tạp chất, không có mùi hôi hóa chất hoặc dầu tẩm
📌 Cách dùng:
• Sao vàng hoặc sao qua với cát, nghiền mịn – phối thuốc sắc hoặc tán hoàn
• Phối với Toàn trùng, Bạch phụ, Thiên ma, Khương hoạt để trị kinh giật – tắc lạc
• Có thể dùng ngoài tán nhuyễn đắp các mụn nhọt, sưng độc, chắp lẹo mắt
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Toàn Yết có mặt trong nhiều toa thuốc cổ:
• Toa trị liệt mặt – bán thân bất toại: Toàn Yết – Thiên ma – Tế tân – Xuyên khung – Cam thảo
• Toa trấn kinh – giải phong trẻ em: Toàn Yết – Toàn trùng – Câu đằng – Phòng phong – Mẫu lệ
• Toa trị uốn ván nhẹ – thần kinh căng giật: Toàn Yết – Bạch phụ – Huyền hồ – Thiên nam tinh
Y học hiện đại ghi nhận:
• Chứa peptides sinh học, protein có hoạt tính thần kinh, acid amin
• Có tác dụng ức chế thần kinh ngoại biên, kháng viêm, giãn cơ nhẹ, giảm co giật
• Hỗ trợ điều trị động kinh nhẹ, liệt dây thần kinh, viêm đa rễ thần kinh
Đừng quên…
• Thuốc có độc nhẹ – không dùng cho phụ nữ mang thai, trẻ dưới 2 tuổi, người huyết hư nặng
• Cần bào chế đúng, dùng đúng liều – không dùng sống hoặc chế biến sơ sài
• Luôn phối với các vị điều hòa âm dương – tránh dùng đơn độc
Toàn Yết – chiếc kìm tưởng đáng sợ, nhưng biết gỡ rối thần kinh bị bế
Không mềm,
Không thơm,
Chỉ là xác khô của một sinh vật từng được sợ hãi,
vậy mà có thể làm dịu cơn co giật của đứa trẻ,
làm môi người méo trở lại nụ cười,
và mở lối đi cho những kinh mạch bị tắc lâu ngày chẳng biết đường về.
