Tây Dương Sâm – vị sâm mát lành dưỡng âm cho người dễ nóng
Có những người thân thể gầy yếu,
vừa mệt – vừa khô miệng – nhưng lại không chịu được thuốc bổ gắt nóng,
uống Nhân Sâm thì mất ngủ, uống bổ âm lại đầy trệ.
Ấy là khi khí đã suy – mà tân dịch cũng hao,
dùng thuốc ôn tán thì bốc hỏa, mà thuốc hàn lại không nâng nổi thể trạng.
Khi ấy, người thầy thuốc chọn một vị mềm – mát – mà vẫn có thần lực của sâm,
chính là Tây Dương Sâm – Hoa Kỳ Sâm – vị sâm dịu dàng cho người đang rơi vào lằn ranh giữa suy nhược và phiền nhiệt.
Giai thoại – Người mẹ gầy yếu và bát cháo sâm mát
Có người mẹ mới ốm dậy, tim hồi hộp, miệng khô, đêm mất ngủ, bụng sôi nhẹ –
uống Nhân Sâm thì chóng mặt, uống bổ âm thì ăn không ngon.
Người con đi xa về, mang theo một gói sâm cắt lát, bảo:
“Sâm này của xứ lạnh – mát mà vẫn nâng khí, mẹ nấu cháo ăn sáng.”
Bà mẹ ăn một tuần, người nhẹ – mắt sáng – giấc ngủ dày hơn.
Vị sâm ấy – không làm nóng như lửa, mà như sương sớm làm ẩm lại dòng khí đã rạn nứt.
Tính vị và công năng – ngọt, hơi đắng, mát – dưỡng âm – bổ khí – sinh tân – thanh nhiệt
Tây Dương Sâm – vị ngọt hơi đắng, tính mát, quy kinh tâm – phế – thận, có công năng:
. Bổ khí – dưỡng âm: dùng trong khí hư kiêm âm hư – sau bệnh dài ngày – mỏi mệt – tâm phiền – môi khô.
. Sinh tân – chỉ khát: cho người nhiệt hư, sốt dài ngày, đổ mồ hôi trộm, khô họng.
. Thanh hư nhiệt nhẹ – hỗ trợ giấc ngủ: dùng cho người thể suy, hay mất ngủ, nhịp tim nhanh do khí âm bất túc.
Tây Dương Sâm là lựa chọn tuyệt vời cho người muốn dùng sâm mà sợ bốc hỏa – người âm hư khí hư, tim phiền, nóng nhẹ trong.
Cách chọn thuốc tốt và phương pháp bào chế – củ béo, màu ngà, vân mịn, lát dày, vị ngọt hậu
Tây Dương Sâm là rễ của cây Panax quinquefolius – trồng nhiều tại Canada và Bắc Mỹ.
• Loại tốt có củ nhỏ mà chắc, màu trắng ngà ánh vàng, có vân hình người rõ nét.
• Khi cắt lát có mùi thơm nhẹ – ngậm lâu ngọt hậu sâu, hơi đắng thoáng đầu lưỡi.
• Lát sâm khô tròn dày, không vụn nát – sắc lên nước sâm trong – vị thanh.
• Cách dùng:
• Ngậm từng lát – cho người khô miệng, yếu nhẹ, tâm phiền.
• Sắc riêng uống mát – phối Mạch môn, Ngũ vị tử, Sinh địa cho người mất ngủ, khô lưỡi.
• Nấu cháo – hầm gà – tần thuốc dùng sau bệnh, dưỡng sức.
• Tán bột hòa mật làm viên – dùng lâu cho người lớn tuổi yếu khí – hay đổ mồ hôi.
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Tây Dương Sâm thường được dùng trong các thể bệnh:
• Khí âm lưỡng hư – mất ngủ – tâm phiền – nhịp tim nhanh
• Sau bệnh sốt kéo dài – khô miệng – đổ mồ hôi trộm – hồi hộp
• Người già yếu khí, dương không nổi mà âm lại khô – dùng lâu ngày tốt.
Y học hiện đại xác nhận: chứa ginsenosid (Rc, Rb1, Re…), polysaccharid, flavonoid, acid amin, có tác dụng:
• Tăng sức bền, bảo vệ tim mạch, chống lão hóa tế bào não.
• Ổn định đường huyết, hạ mỡ máu nhẹ, cải thiện giấc ngủ.
• Chống stress, phục hồi thể trạng sau suy nhược dài ngày.
Đừng quên…
. Không dùng cho người tỳ hư nặng tiêu lỏng – người thể hàn rõ rệt.
. Tránh dùng cùng lúc với cà phê, rượu mạnh – dễ gây kích thích tim mạch.
. Dùng liều thấp – đều – sẽ hiệu quả hơn dùng cao đột ngột.
Tây Dương Sâm – vị sâm của gió lạnh, mát mà nâng khí – bổ mà không gắt
Không cháy như lửa,
Không nâng bật dương mạnh,
Chỉ như lớp sương mát sớm mai lặng lẽ thấm vào khí –
giúp người đã mỏi mà không muốn nóng thêm,
dưỡng âm mà không làm đầy,
và giữ lại hơi thở tròn đầy sau mỗi lần yếu đi một chút…
