Tang Diệp – chiếc lá mỏng làm dịu phế nhiệt và thanh tâm
Có những cơn ho đến không vì gió,
mà vì phế nhiệt từ bên trong bốc lên,
có người sốt nhẹ – miệng khô – ho khan – mắt đỏ – mồ hôi vã ra sau trán.
Hoặc đơn giản là những ngày oi bức, cơ thể hầm nóng mà lòng bứt rứt khó yên.
Lúc ấy, người thầy thuốc không dùng những vị nặng – cũng chẳng cần đến kim ngân – sài đất,
mà chỉ nhẹ nhàng hái một nắm lá dâu – gọi là Tang Diệp, phơi khô, sắc lên thành nước thanh dịu.
Vị thuốc mát mà không lạnh, giải nhiệt mà không hao chính khí,
có thể dùng cho cả người già – trẻ nhỏ – phụ nữ sau sinh. Một vị thuốc điềm đạm như bóng cây dâu giữa trưa hè.
Giai thoại – Người hát chèo và bát nước lá dâu đầu mùa
Một người hát chèo, mỗi khi mùa hè đến là mất giọng, họng khô, ho khan.
Người thầy thuốc làng bảo:
“Chẳng cần thuốc quý. Mỗi sáng lấy lá dâu non, nấu cùng cúc hoa – uống thay nước chè.”
Chỉ sau mười ngày, giọng hát trở lại – trong hơn, vang hơn, không cần gắng sức.
Từ đó, trong hành lý mỗi chuyến đi, ông luôn mang theo một bọc Tang Diệp đã sao vàng.
Ông bảo:
“Không ai hát hay được nếu lòng nóng, họng khô. Mà Tang Diệp – làm mát được cả hai.”
Tính vị và công năng – ngọt, hơi đắng, tính mát, tán phong nhiệt – thanh phế – sáng mắt
Tang Diệp – vị ngọt nhẹ, hơi đắng, tính mát, quy kinh phế – can, có công năng:
. Tán phong thanh phế – trị ho do phong nhiệt: dùng khi ho sốt nhẹ, họng khô, đau đầu, mồ hôi ra không thoải mái.
. Thanh can sáng mắt – giảm hoa mắt – nhức mỏi do can nhiệt
. Thanh nhiệt – giải độc – điều hòa đường huyết: phối hợp trong bài thuốc giảm mỡ máu, tiểu đường thể can tỳ nhiệt.
Tang Diệp là vị thuốc dịu – dùng được lâu dài – hợp với người thể nhiệt, người già, người yếu mới bệnh dậy.
Cách chọn thuốc tốt và phương pháp bào chế – lá dày, xanh ngà, còn lông tơ, thơm dịu
Tang Diệp là lá cây dâu tằm (Morus alba), loại tốt có:
• Lá to vừa, màu xanh ngả vàng hoặc xanh rêu khô, gân rõ, còn nguyên lông mịn mặt dưới.
• Khi vò ra có mùi thơm mát, không ẩm mốc, không vụn nát.
• Sau khi sao vàng có mùi thơm nhẹ như trà cúc, dễ uống.
• Dùng bằng cách:
• Sao vàng hạ thổ – dùng cho người ho, cảm nhẹ, miệng khô, ra mồ hôi không đều.
• Hãm như trà – phối cúc hoa, cát cánh, cam thảo làm nước uống thanh nhiệt, mát phế.
• Kết hợp Sinh địa – Tri mẫu – Hoàng cầm trị nhiệt cảm, mất ngủ, khô mắt.
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Tang Diệp thường có mặt trong:
• Tang cúc ẩm – phối Cúc hoa – Cát cánh – Liên kiều – Hạnh nhân – Cam thảo trị cảm phong nhiệt – ho sốt nhẹ – đầu đau.
• Thang thanh phế – phối Sinh địa – Mạch môn – Tang Diệp trị phế nhiệt khò khè – ho khan – khô họng.
• Dân gian dùng nước sắc Tang Diệp làm nước rửa mặt cho người mụn đỏ – mẩn ngứa do nhiệt.
Y học hiện đại xác nhận Tang Diệp chứa flavonoid, acid hữu cơ, polysaccharid, có tác dụng:
• Hạ đường huyết, giảm mỡ máu, tăng cường miễn dịch – kháng viêm đường hô hấp.
• Chống oxy hóa – làm dịu thần kinh – bảo vệ tế bào gan.
Đừng quên…
. Không dùng cho người tỳ vị hư hàn, đại tiện lỏng – chân tay lạnh.
. Dùng lâu dài nên phối hợp thêm vị bổ khí – kiện tỳ để tránh lạnh bụng.
. Không dùng lá dâu bị phun hóa chất hoặc lá rụng – dễ gây độc.
Tang Diệp – chiếc lá mỏng làm dịu cơn ho và lắng lại lòng nóng
Không phải thuốc quý,
Không đến từ rừng sâu,
Chỉ là chiếc lá ta thấy mỗi ngày khi đi ngang bụi dâu sau nhà,
vậy mà có thể giúp người ho nhẹ giọng,
người nóng lòng trở lại bình yên,
và người thức đêm tìm lại được giấc mơ trong vắt.
