Tang Bạch Bì – lớp vỏ mỏng gột phế nhiệt âm ỉ lâu ngày
Có những cơn ho không rát cổ, không sốt cao,
mà cứ kéo dài từng đợt như thở không hết hơi –
có đờm vàng, khó khạc, ho xong thì thở dốc.
Lại có người mặt phù, chân nặng, bụng trướng, tiểu khó – mà không biết vì sao.
Ấy là khi phế nhiệt bốc lên – tân dịch bị đốt khô – khí không tuyên thông – nước không hóa xuống.
Không thể dùng thuốc bổ, cũng không nên tả mạnh.
Chỉ cần một vị mộc mạc – vỏ trắng mịn của rễ dâu – Tang Bạch Bì, là đủ thanh phế – trừ đàm – dẫn nước xuống dưới.
Giai thoại – Người mẹ và đứa bé phù mặt, khò khè trong đêm
Một đứa trẻ nhỏ, cứ mỗi đêm là khò khè, thở gấp, ho từng hồi,
mặt phù nhẹ, môi nhợt, bụng phình, tiểu ít.
Người mẹ đem con đi khám nhiều nơi, uống đủ thứ thuốc ho nhưng không khỏi.
Một thầy thuốc già chỉ chẩn mạch, không hỏi gì thêm, rồi kê bài thuốc có Tang Bạch Bì, Sinh thạch cao, Cam thảo.
Sắc lên, nước vàng nhẹ – thơm mát như nước lá dâu.
Ba ngày sau, bé giảm ho. Một tuần sau, mặt bớt phù, tiếng thở nhẹ như gió.
Bà mẹ nghẹn ngào nói:
“Chẳng ngờ chỉ một lớp vỏ rễ – mà như làm dịu lại hơi thở của con tôi…”
Tính vị và công năng – ngọt, mát, tả phế nhiệt – trừ đàm suyễn – lợi thủy tiêu thũng
Tang Bạch Bì – vị ngọt, tính hơi hàn, quy vào phế – tỳ, có công năng:
. Tả phế thanh nhiệt – trừ đàm suyễn: dùng khi ho có đờm vàng – khò khè – khó thở – phế nhiệt uất bên trong.
. Lợi thủy – tiêu phù thũng: dùng cho phù mặt, phù chân, tiểu tiện ít, nhất là do phế thận mất điều hòa.
. Bình suyễn – giảm ho kéo dài sau cảm sốt, viêm phế quản mãn.
Khác với những thuốc trừ đàm hàn – Tang Bạch Bì đặc biệt hữu hiệu trong ho – phù do nhiệt.
Lại không táo – không làm khô phế – dùng lâu không hại.
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế – vỏ trắng ngà, mềm, có sợi tơ nhẹ, thơm mát
Tang Bạch Bì là lớp vỏ trong của rễ cây dâu tằm (Morus alba), loại tốt:
• Vỏ có màu trắng ngà – mịn – có sợi tơ mỏng như bột giấy, không mốc, không dính đất.
• Khi xé ra có tơ kéo mảnh – mùi mát nhẹ – không nồng, không tanh.
• Thường được tước sợi hoặc thái mỏng, phơi âm can cho khô tự nhiên.
• Cách dùng:
• Sao nhẹ hoặc sao mật – tăng tác dụng dưỡng phế – giảm ho.
• Phối với Sinh địa – Trúc nhự – Thạch cao trị ho nhiệt, khò khè có đờm.
• Phối với Phục linh – Trạch tả – Mộc thông trị phù do phế thận bất túc.
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Tang Bạch Bì có mặt trong nhiều bài thuốc cổ phương:
• Tả phế thang – trị phế nhiệt ho, đàm vàng, khò khè, mất tiếng.
• Việt tỳ thang gia Tang Bạch Bì – trị phù do phế mất tuyên giáng.
• Tang bạch bì tán – phối Thạch cao – Cam thảo – Sinh địa – Trúc nhự trị ho suyễn lâu ngày không dứt.
Y học hiện đại cho thấy: chứa flavonoid, coumarin, morusin, có tác dụng:
• Kháng viêm đường hô hấp, lợi tiểu, giãn phế quản, làm mát niêm mạc.
• Hạ huyết áp, hỗ trợ ổn định đường huyết và lipid máu.
Đừng quên…
. Không dùng cho người ho hàn – đàm loãng – phế hư – thể hàn.
. Không phối cùng lúc với thuốc tân ôn nếu không cân bằng.
. Dùng cho trẻ nhỏ nên phối thêm thuốc điều khí – bổ tỳ – tránh tiêu chảy nhẹ.
Tang Bạch Bì – lớp vỏ trắng giữ lại hơi thở trong veo như làn sương sáng
Không phải là phần rễ vững chắc,
Không phải là lá ngọn thơm bay,
Chỉ là lớp vỏ mỏng – nhưng làm mát cả vùng phế nóng,
giữ lại hơi thở an lành,
và gột rửa từng đám nhiệt mơ hồ đã khiến người ta ho mãi không yên…
