Tân Di Hoa – cánh hoa nhỏ mở đường cho khí mũi thông
Có những người sống như đi trong sương mù:
đầu lúc nào cũng nặng như mang khăn ướt,
mũi không ngửi được mùi, miệng ít cảm vị,
giấc ngủ chập chờn, ngày sống như nửa thức nửa mê.
Ấy là khi phế khí không thông – khiếu trên bế tắc – phong hàn vương lại vùng tỵ.
Không cần thuốc nặng, cũng không phải vị bổ,
chỉ cần một nụ hoa bé xíu – tím hồng – thơm dịu như hơi thở đầu xuân,
ngâm nhẹ trong nước thuốc là đủ làm tan phong – mở khiếu – cho mũi nhẹ – đầu tỉnh.
Ấy là Tân Di Hoa – vị thuốc gợi sự thông suốt từ bên trong, nhẹ mà mạnh, êm mà hiệu.
Giai thoại – Người họa sĩ mất mùi và cánh hoa gợi nhớ
Có một người họa sĩ già, từng vẽ tranh phong cảnh nhưng bỗng một ngày không còn cảm được mùi hoa.
Bức tranh ông vẽ sau đó không còn sinh khí, chỉ toàn nét lạnh, màu buốt.
Một thầy thuốc ghé chơi, để lên bàn ông một gói nhỏ – trong đó là những nụ hoa khô mềm, thơm nhẹ.
Đó là Tân Di Hoa.
Sắc nước, ngâm hít, rồi uống một ít. Vài ngày sau, ông bỗng cảm nhận được mùi nắng trên chiếc áo phơi, mùi hoa cau đầu ngõ, và vị đắng thoáng ngọt của trà buổi sớm.
Và bức tranh tiếp theo, là mùa xuân…
Tính vị và công năng – cay, ấm, quy phế – tán phong – thông khiếu – trị tỵ uyên
Tân Di Hoa – vị cay, tính ấm, quy vào phế kinh, có công năng:
. Tán phong hàn – thông khiếu mũi: dùng khi ngạt mũi, chảy nước mũi, mất khứu giác, viêm xoang mạn.
. Giải biểu nhẹ – giúp đầu tỉnh: dùng khi đau đầu vùng trán, mặt nặng, uể oải do tỵ khiếu bị bế.
. Phối hợp mở đường cho thuốc khác đi lên vùng đầu mặt, thường trong các bài trị cảm mạo – đau đầu – viêm mũi kéo dài.
Tân Di Hoa là “người mở cổng” của vùng mũi – xoang – trán. Khi khí tắc, dùng để khơi.
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế – nụ hoa mềm, màu tím hồng sẫm, thơm nhẹ dịu
Tân Di Hoa là nụ hoa khô của cây Mộc lan tím (Magnolia biondii), loại tốt:
• Nụ hơi xoắn, dài khoảng 1,5 – 2cm, màu nâu tím hoặc hồng sẫm,
• Mềm dẻo nhẹ – không quá khô cứng, có mùi thơm dìu dịu, không khét – không mốc.
• Khi vò có tinh dầu, sắc nước trong nhẹ – thơm thanh – không đắng gắt.
• Dùng bằng cách:
• Sao sơ cho thơm – giảm tính hàn – dễ tiêu hóa.
• Sắc cùng Bạch chỉ, Tế tân, Cát cánh, Kinh giới… trị viêm xoang – ngạt mũi – đau đầu phong hàn.
• Có thể ngâm rượu xông mũi – phối bạc hà, tân di, xuyên khung – xông rất hiệu quả.
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Tân Di Hoa thường xuất hiện trong:
• Tân Di Tán – bài cổ phương trị viêm xoang, ngạt mũi, đau trán.
• Thương hàn gia Tân Di – Kinh giới – Bạch chỉ – trị cảm lạnh, hắt hơi, đầu nặng.
• Kết hợp Tế tân – Tân di – Bạch chỉ – Xuyên khung – Phòng phong trị viêm mũi dị ứng, mất khứu giác.
Y học hiện đại xác nhận: chứa tinh dầu thơm – cineol – linalool – flavonoid, có tác dụng:
• Chống viêm xoang, sát khuẩn nhẹ, làm thông mũi xoang, tăng dẫn lưu khí – dịch.
• Giảm dị ứng vùng niêm mạc mũi – hỗ trợ phục hồi khứu giác.
Đừng quên…
. Không dùng cho người âm hư hỏa vượng – mũi chảy máu do nhiệt.
. Không nên dùng lâu ngày – vì vị cay ấm dễ hao khí.
. Phối hợp với thuốc bổ phế – kiện tỳ nếu dùng dài ngày cho viêm xoang mạn.
Tân Di Hoa – cánh hoa bé mở lại cánh cửa khứu giác đã đóng từ lâu
Không rực rỡ,
Không phô trương,
Chỉ là một nụ hoa tím – khô mềm như chồi xuân chưa nở,
Mà đủ sức làm tan dòng nước mũi kéo dài tháng nọ,
Cho đầu nhẹ lại, mũi thông, và mùi hương đời sống tìm về lần nữa.
