Ma Hoàng Căn – rễ cỏ liễm hãn, giữ lại sức ấm cho thân thể yếu mềm
Nếu như Ma Hoàng là thân trên mở ra để đuổi tà, thì Ma Hoàng Căn là phần rễ dưới – nằm sâu trong lòng đất – có nhiệm vụ thu lại, giữ yên, liễm hãn, cố biểu, tránh cho khí huyết bị tiêu tán sau khi đã ra mồ hôi quá mức.
Người xưa có câu: “Biểu đã thoát thì phải khép, khí đã tán thì phải thu” – và khi ấy, rễ Ma Hoàng sẽ là người lặng lẽ canh giữ.
Giai thoại: Đứa trẻ yếu ớt và cơn mồ hôi giữa đêm mùa hạ
Chuyện kể rằng, có một cậu bé gầy yếu, sau trận cảm sốt, người hạ sốt rồi mà mỗi đêm lại vã mồ hôi đầy mình, giật mình tỉnh dậy, môi tái, tay lạnh. Thầy thuốc già chỉ cười, bốc cho một thang có Ma Hoàng Căn, Ngũ vị tử, Phục linh, Cam thảo – sắc lên cho bé uống mỗi chiều.
Hai hôm sau, bé ngủ liền giấc, không còn đổ mồ hôi giữa đêm. Ông bảo: “Cây phải có rễ mới giữ được khí, người phải có rễ mới giữ được tân. Ma Hoàng Căn giữ lại cái gốc đó – là vị thuốc dành cho những ai đang rỉ khí mà không biết.”
Tính vị và công năng – ngọt mà thu liễm, bình mà sâu, giữ tân dịch – ổn biểu – cầm mồ hôi
Ma Hoàng Căn có vị ngọt, tính bình, quy kinh phế và bàng quang, là vị thuốc liễm hãn – cố biểu – giữ lại tân dịch sau khi đã phát hãn, ra mồ hôi quá mức.
. Khi ra mồ hôi trộm, mồ hôi tự phát sau cảm, sốt, ốm dậy, Ma Hoàng Căn phối cùng Ngũ vị tử, Phục linh, Cam thảo – giúp thu biểu, cố tạng, phục hồi chính khí.
. Trong các bài thuốc trị hư hàn gây ra mồ hôi không ngừng, rễ Ma Hoàng đi cùng Hoàng kỳ, Bạch truật, giúp kiện tỳ, cố biểu, làm ấm thân thể yếu mỏi.
. Với trẻ nhỏ hay đổ mồ hôi đầu, người cao tuổi yếu khí, Ma Hoàng Căn được dùng nhẹ nhàng trong trà dưỡng khí âm, phối Táo nhân, Viễn chí, Kỷ tử.
Khác với Ma Hoàng tán biểu – rễ Ma Hoàng khép lại, không để khí huyết hao tổn thêm. Đây là một trong những ít vị thuốc cầm mồ hôi mà không gây bế tà – tức là vừa giữ khí, vừa bảo vệ chính.
Cách chọn thuốc tốt và các phương pháp bào chế – như chọn rễ để khâu lại áo mỏng sau trận gió lùa
Ma Hoàng Căn tốt là rễ nhỏ đều, màu vàng sáng, khô ráo, không mốc, thơm nhẹ. Khi sắc cho nước trong, không đục, vị ngọt nhẹ – là đạt.
Cách dùng truyền thống:
. Sắc thuốc liễm hãn: thường kết hợp trong bài Mẫu lệ tán hãn thang hoặc biến thể, dùng sau sốt, sau cảm.
. Hãm trà nhẹ: dùng với lượng nhỏ, phối Kỷ tử, Táo đỏ, dưỡng âm và cầm mồ hôi cho người yếu.
. Tán bột làm hoàn: phối với Phục thần, Nhục thung dung cho người mỏi mệt – khí huyết tiêu tan âm thầm.
Rễ cây mà giữ được thân – Ma Hoàng Căn chính là thứ giữ lại cái nền tạng đã yếu, sau khi biểu tà đã tan.
Bên cạnh những gì ta đã biết…
Trong sách Trung Dược Đại Từ Điển, Ma Hoàng Căn được ghi là: “Liễm hãn cố biểu, trị hư suy thất khí, khí yếu tân hao.”
Một số thầy thuốc dùng Ma Hoàng Căn làm trà cho người làm việc trí óc mỏi mệt, mất ngủ do suy nhược thần kinh, giúp giữ khí, ổn tâm, tránh đổ mồ hôi đêm kéo dài.
Dân gian còn dùng Ma Hoàng Căn phối với Cốt toái bổ, Kỷ tử, Hắc chi ma để bồi dưỡng hậu sản cho phụ nữ yếu mỏi.
Đừng quên…
. Không dùng Ma Hoàng Căn khi thân thể còn tà khí – còn sốt, còn rét, còn cảm – vì dễ làm tà bế lại trong.
. Không dùng cho người táo nhiệt, mạch sác, có cảm giác bức bối trong người.
. Luôn phối với vị kiện tỳ – dưỡng khí nếu dùng lâu dài.
Ma Hoàng Căn – rễ nhỏ giữ khí, giữ ấm, giữ cả những gì thân thể đang rỉ ra từng ngày
Không phát hãn như thân trên,
Không xông mạch như cọng rơm,
Ma Hoàng Căn nằm im dưới đất,
Giữ lại giấc ngủ không đẫm mồ hôi,
Giữ lại khí âm đang hao mòn,
Khâu lại tấm áo khí huyết của người vừa qua cơn gió độc.
